Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Te Wharekura Ministry of Education.

Mā te pouako navigation


He waiata nā te turehu

Nō Patupaiarehe me Ngati Awa

E ki ana a Te Taite Te Tomo i rongo ia ki tenei waiata na Te Kupenga o Ngati Awa i Whakatane. Ko tetahi tenei o nga waiata i tawhio nga motu e rua. E kiia ana na te wairua, ara, na te turehu, a, ko te kaupapa o nga kupu e waiatatia ana i whakaritea ki ta te kaitito
i mahara ai hei reo mo te turehu. No reira, hei whakamarama, ki te reo Maori ake he penei te timatanga:

"E pa koia ki te hau raro1 e
Pupuhi mai nei ki taku kiri mo ..."
Ka metia ki te reo turehu, ka penei:
"E pawa koia kiwi te hauwu raro ewe
Pupuhiwi mai neiwi ki takuwu kiri mowo ..."

I maharatia ai no te takiwa o Ngati Awa ki Whakatane tenei waiata kei nga ingoa e whakahuatia ana i roto i te waiata. Ko te Ngahue te rangatira no Whakatane. Ko Hingarae he toka kei Whakatane. Otira, kei a Mataatua ngā tino whakamarama. I ki ana a Paitini Wi Tapeka na Tamaikakea tenei waiata mo tana tamaiti. Kei reira tonu e kiia ana ko Ira me Pupuhi he wahine, a, ko te whakamarama mo Hingarei he toka kei Whakatane.

E pa koia ki te hau raro e
Ata pupuhi mai ki taku kiri mo –
Ko pakihore rawa i aku ringa, e
Ki te rau kaku4 kai arikirau e

Kore5 rawa e taea atu, ho –
Ki rawa mai nei Te Miroi6, e
Raunga iti ana te tinana, ko,
Nahau tonu ko' i haramai, e
Te whare i runga o te papatere ra,
E ai au i te rimu pae, ko,
Nga toka tapu au ki Hingarei te
Ata kitea te whakarewanga mai
O Te Ngahue13 i ngā motu ra, e.
Ma Hinerau14 au e pupuhi ki Wawe te tae ki nga hoa ra, e; Koi noho roa hoki i te ao, koi Manako mai e te ngakau, ko
Nga mahinga o taku ohinga, e
Ka hoki au ki te Heiawe19, ko
Rangititoko20 he whakarikanga ma
Te i ahau e tarawautia nei, e.

Ngā whakamārama

1Hau raro – "hautonga" ki etahi.
4Kaku – he kuka no te harakeke kua takirihia te whitau, te muka. Arikarau - kei te ngaro tenei. Tera pea he ahua harakeke ano.
5Kore ra etc. – ki etahi "Hore pea e tae atu ko"
6Te Miroi – he tangata.
13Te Ngahue – mehemea na Ngati Awa tēnei waiata, he rangatira tenei no Whakatane.
14Hinerau – he hau.
19Heiawe – ki etahi "waiawe".
20Rangititoko – kei te ngaro tenei.

Ki runga ^



Site map


Footer: