Te Wharekura 73 – Ngā uki a ngā Rauru Kiitahi
Kōrero (Whakarongo)
Ka kapi katoa i runga i tēnei whārangi ngā take e whai ake nei. Ki te heke haere ki tētahi pū take, pāwhiria te hononga e hāngai ana:
Ngā whāinga paetae
Kōeke 5
Ka taea e te ākonga te whakaputa kōrero, te whakapuaki ōna ake whakaaro e pā ana ki ngā kaupapa maha, me te pakari anō o tana tū i ngā horopaki huhua noa.
Kōeke 6
Me whai hua, me hāngai te reo ā-waha, ā-tinana o te ākonga, me te pakari anō o te tū i ngā horopaki huhua noa.
Kōeke 7
Me whai hua, me hāngai te pāhekoheko atu a te ākonga, me tana āhei anō ki te āta whakahāngai i ana kōrero ki ngā horopaki ōpaki, ōkawa rānei.
Kōeke 8
Ka taea e te ākonga te whakaatu tana māia, tana tohungatanga ki te āta whakaputa noa i te kōrero ahakoa te take, ahakoa ki hea.
Ngā pūkenga
Kōeke 5
Ko te whakaraupapa whakaaro.
Kōeke 6
Ko te whakamārama i te hononga o ngā āhuatanga o te reo ā-waha ki ō te reo ā-tinana.
Kōeke 7
Ko te whakapuaki mōhio me te honohono tika anō i ngā ariā e kawea nei e aua kōrero.
Kōeke 8
Ko te tautoko, ko te tohetohe i runga anō i tāna i whakapono ai.
Te kawenga
Ngā uki a ngā Rauru Kiitahi
Hei mahi ā-rōpū
Hoatu tētahi ingoa tipuna o te whakapapa ki tēnā ākonga, ki tēnā ākonga. Whakarongo ki te rīpene kōrero. Kia rangona e tēnā ākonga, e tēnā ākonga te ingoa tipuna kua hoatu ki a ia, me tū ia.
| Wharawhara-te- rangi | Aroaro-te- rangi | Whaitiri | Kaitangata | Punga |
| Niu-ngārara | Niu-wētā | Karihi | Mataipua | Whakauenuku |
| Whakauerangi | Tūtānuku | Tūtārangi | Tapu-ki-te- whakaihi | Tapu-ki-te- whakamana |
| Taura-Kaha | Tawake-ariki | Tangata-katoa | Hāpai-te- rangi | Akiaki-te-rangi |
| Ngāi-nui | Ngāi-kaha | Ngā-ariki | Te Uiarei | Toi-te-huatahi |
| Wairerekiao | Ruarangi | Rongoueroa | Rauru | Ngāi-roa |
Te takutai moana
Me tuhi ēnei pātai ki te papatuhituhi kātahi ka wānanga ngā ākonga mō ngā whakautu. Anei ngā pātai:
- He aha te tikanga o te kauae runga, te kauae raro?
- He aha te whakamārama o te kupu 'wahatai'?
- He aha te puāwaitanga o te ao?
Te wā o te korekore
Pānuitia ā-waha te upoko nei. Hopukina te taki tīpuna ki runga rīpene kōrero. Mā te kaiako e pānui ā-waha tētehi kīanga i te taha mauī o te upoko nei ki ngā ākonga. Kātahi ka whakahoki ngā ākonga i te whakamārama tika mai i te rārangi matau.
Whakawehe ngā ākonga ki ngā rōpū e rua kātahi mā rātou tēnei mahi e mahi anō. Ko tētehi rōpū e pānui ana mai i te taha mauī, ko tērā atu e whakahoki ana mai i te taha matau.
Hei tauira
| Mā te kaiako: | 'Te kore tē kukū' |
| Ngā ākonga: | 'he whakaaturanga kore' |
| Mā te rōpū tuatahi: | 'Te kore nui' |
| Rōpū tuarua: | 'he tino nui te pōuritanga' |
Te Iwiora Tama-i-parea – Ngāti Ruaiti
Hei mahi takirua
Pānuitia te upoko nei. Tāruatia te mahere kei raro iho nei. Tapahia ngā wāhanga. Hoatu ngā wāhanga o tētehi mahere ki tētehi ākonga, ko ngā wāhanga o tērā atu mahere ki tētehi atu ākonga. Mā rāua e tūhono ngā ingoa ki ō rātou taura here whakapapa. Ka taea ngā whakautu te hihira mā te āta pānui i te upoko nei.
Akonga A
| He irāmutu hungawai | He tamaiti nā Te Iwiora | Te wahine a Rātana | Te tiamana o te Komiti Hāhi Matua | |
| He whanaunga tata | He tuakana | Te koroua | He teina | Ngā tamariki |
Akonga E
| Te Iwiroa Tama-i-parea | Homai Tama-i-parea | Te Urumanao | Te Iwiroa | |
| Te Iwiroa ki a Te Urumanao | Te Iwiora Tama-i-parea | Ngahina Rātana | Te Hokorima Wakarua | Arepa rāua ko Omeka |
Anei ngā whakautu tika:
- Te Iwiroa Tama-i-parea? He irāmutu hungawai
- Te Iwiroa ki a Te Urumanao? He whanaunga tata
- Homai Tama-i-parea? He tamaiti nā Te Iwiroa
- Te Iwiroa Tama-i-parea? He tuakana
- Te Urumanao? Te wahine a Rātana
- Ngahina Rātana? Te koroua
- Te Iwiroa? Te tiamana o te Komiti Hāhi Matua
- Te Hokorima Wakarua? Te teina
- Arepa rāua ko Omeka? Ngā tamariki
Te Hokorima (Rima) Wakarua – Ngāti Ruaiti
Mā ngā ākonga e rangahau kia mōhio ai te āhuatanga o ngā kākahu, ngā whare, ngā momo waka, me ngā momo kōrero i te wā 1928.
