Pungarehu rāua ko Kōmuka-hau-nei
Nō Ngāi Tahu
Ka noho aua tāngata nei i ā rāua wahine, ka haere ki te moana ki te patu mangō. Ka tomo te waka, ka ū mai ki uta, ka haere atu ngā wāhine ki te hari i ngā ika ki uta. Ka tuakina ngā piha, ka pangaia, ka hereherea ngā ika, ka pīkautia ki te whata, ā, ka noho rātou. Ka ao ake i te ata, ka haere anō ki te moana, ka tomo te waka, ka ū mai ki uta, ka tuakana ngā ika, ka pangaia ngā piha, ka hereherea ngā ika, ka haria mai ki te whata, ka whakairia. Kātahi ka tahuna he umu ika, ka taona, ka maoa, ka kai ratou. Ka pō te rā, ka moe rātou.
Ao ake i te ata, ka mānu te waka, ka tangi te hau, ka pūhia te waka, ka rere. Nāwai rā i rere ai te waka i te moana hōhonu anō, ka pāpaku tonu te moana, ka ū ki uta.
Kātahi rāua ka haere, ka kite i ngā tapuwae i te oneone; kotahi te waewae tokotoko, kotahi te waewae tangata, he hape te waewae o tētahi. Ka kī raua, "Kei whea rā ngā tāngata nōna ngā tapuwae nei?"
Ka whakarongo rāua e pā ana te toki i rō ngahere, ā, ka haere rāua, ka whakarongo haere, ka kī atu tētahi, "Nā tonu, e pā mai nei."
Ka titiro atu rāua ki ētahi tāngata e tārai mai nei i te rākau. Ka haere rāua ki te wāhi e tārai ana ngā tangata. Haere tonu atu, haere tonu te rerenga o te maramara, haere tonu ngā kanohi, ka titiro ki te wāhi i rere ai te maramara, ka rere te maramara a tētahi, haere tonu ngā kanohi ki reira, ā, ka kanakana aua tāngata nei. Ka ki mai a Kokomuka, "E tā, kei te kana tonu ngā kanohi o ngā tāngata nei."
Ka kī atu a Pungarehu, "He kanakana noa anō ia; kāhore tāua kia kitea mai."
I haere whakamoka rāua, ninihi haere atu ai rāua, a, ka haere tonu atu, tahuri rawa ake aua tangata, ka hopukia e Pungarehu mā tētahi, ka mau.
Ka tau rātou ki raro, ka ui mai taua tāngata ki a rāua, "Nō whea kōrua?"
Ka ki atu rāua, "Nō uta māua; nā te hau māua i pupuhi mai."
Ka ui mai anō taua tangata, "ō whea hoki kōrua?"
Ka kī atu raua, "Nō Hawaiki māua, nō Tawhiti-nui-a-rua." Ka pātai atu a Pungarehu, "Kei whea tō koutou nā kāinga?" Ka tohu atu taua tangata, ka kī, "Nā, tō mātou nei kāinga."
Ka haere rātou, ā, ka tae atu, ka haere rātou ki rō whare, ka noho ki raro, ka takaina mai he kai. Ko te kai nei he pakakē mata. Kāhore hoki rāua i kai; noho tonu rāua. Kāhore he ahi o taua wāhi. E kai ota ana ngā tāngata o reira i te kai. Ka noho anō rāua, ka ahiahi te rā, ka hōmai anō he pakakē mā rāua. Kāhore hoki rāua i kai; noho tonu rāua.
Ka moe rātou, ka ao ake anō te rā, ka hōmai he pakakē mā rātou, ka kai ota anō rātou. Ka noho rāua, ā, ka ahiahi te rā, ka kī atu a Pungarehu mā, "Pāia mai te whare."
Ka tangohia ake tā rāua kauati, ka hikaina te ahi, ā, ka tae te haunga o te paoa o te ahi ki ngā ihu o ngā tāngata o te kāinga, ka karanga mai rātou,
Piopio, tai whakarua,
[Nā wai koe i hōmai,
Ki taku tai whenua?]
E tū, haere!
Ā, ka tāwhiria e rāua te ahi, ā, ka kā, tahuna te umu, ka ka, ka wera ngā pōhatu, ka urua te umu, ka hoatu ngā pakakē, ka tikohia ngā pohatu ki runga ki ngā pakake, ka hoatu te rautao, ka tāpuketia, ka ngaro te umu. Ka haere mai rāua ki tahaki noho ai.
Taro ake, ka haere, ka huakina te umu, ka hoki mai te kakara, ka tae ki ngā ihu o te iwi whenua. Ka karanga mai rātou ki a Pungarehu mā, "Te kakara!" Ka tae mai rātou ki te umu, ka tīpakona ngā pakakē, ka mauria ki rō whare, ā, ka manawareka ngā tangata. Kātahi anō ka kai maoa, ā, ka kai rātou, ka ahiahi te rā, ka moe rātou.
Ao ake i te ata, ka tahuna he umu pakake, ka maoa, ka kai rātou, ka kī rātou, "Kātahi anō ka kai maoa; he kai ota anake tā mātou kai."
Ka kī atu a Pungarehu mā, "Ehara koutou i te tangata. He atua koia koutou. Ehara koutou i te tangata, he ota tonu tā koutou kai."
Ā, ka noho rātou, ka ki atu taua iwi ki a Pungarehu mā, "Kotahi te mea e kai nei i a mātou, he Pouakai - he manu kai tangata.''
Ka kī atu a Pungarehu mā, "E haere ana koutou ki whea i pau ai koutou?"
Ka kī mai ngā tāngata o reira, "Whanatu matou ki te wai, hopu tonu mai."
Ka kī atu a Pungarehu mā, "E kore anō e kitea te haerenga mai?"
Ka kī mai ērā, "Āe, e kitea atu ana."
Nā, ka whaihangatia e rāua te whare, ā, ka oti, ka peke a Pungarehu rāua ko tana hoa ki runga ki te mataaho noho ai. Ka noho rāua, ka kitea atu e rāua e rere haere mai ana taua manu, te Pouakai, ā, ka tata mai. I tawhiti anō, ka tuku mai te upoko, ā, ka tātata mai, hōmai tonu ngā ngutu ki tētahi o rāua, hoatu tonu te toki, ka whati tētahi parirau, whati tonu te timu o tētahi parirau, ka mate.
Ka patua, ā, ka haere rāua ki te titiro i te ana o taua manu. Rokohina atu e haupū ana te iwi o te tangata; ā, ka hoki mai ērā ki te kāinga noho ai. Nā, ka kōnohi aroha a Pungarehu mā ki ā rāua wāhine, ā, ka hoki atu rāua. Ka tae ki tō rāua waka, ka mānu ki rō wai, ka hoe rāua, a, ka ahiahi te rā, ā, ka pō, ka ū ki tō rāua kāinga.
Nō te taenga atu, ka haere rāua ki roto o tō rāua whare, ka kite rāua kua mahue, kua āhua piro a roto o te whare. Ka kī rāua ki a rāua, "Kua mahue te kāinga nei, kua mate rānei pea ngā tāngata."
Nā, ka titiro rāua ki tētahi whare e kā ana te ahi, ka mahara, "Nā anō, kei tērā whare pea."
Ka haere rāua ki tērā whare, ka tomo atu rāua ki roto o te whare, ka noho rāua. Kāhore anō rāua kia kitea mai e ngā tāngata o te whare, e moe ana hoki ngā tāngata, ko tētahi ko tāna wahine, ko tētahi ko tāna wahine. Kua noho hoki ā rāua wāhine i te tāne kē.
I te ata, ka whakaara ake ngā wāhine me ngā tane, ka kī atū tētahi wahine, "Ko ā tāua tane!" Ā, ka noho anō i ā rāua tāne tawhito.
Kia mōhio koe
He mea tango mai ēnei kōrero i te pukapuka ā Te Waiti, ara, Ancient History of the Maori.