Berlin
Nā T. S. Kāretu
I tae mai te tono a tētahi hoa Tiamana ōku kia haere ki te kāinga o rātau ko ōna mātua hararei ai. Ko tō rātau kāinga kei Berlin. I haere atu au i Rānana i te tekau hāora i te pō, ā, i whakawhiti atu mā runga tima ki Hōrana. Nō te ata mātau i tae ai ki Hōrana, ā, piki tonu atu mātau ki runga i te tereina e haere ana ki Berlin.
Nō te waru i te ata mātau i haere atu ai i Hōrana, ā, nō te waru i te pō mātau i tae ai ki Berlin.
Ko Hōrana he wāhi papatahi, ā, he whenua mā hoki. Ko ngā whare, ko te mā kē, ā, he putiputi hoki kei ngā wini e iri ana.
I a mātau i tae ai ki Marienborn i eke mai ētahi hōia ki runga i te tereina ki te kohi moni i ngā mea ehara i te Tiamana, ko te utu tekau māka. (Ko te māka kotahi tata tonu te rite ki te rua hereni te wāriu.) Ko te wāhi nei ko Marienborn te tīmatanga o te wāhi kua riro mā Ruhia e whakahaere, ā, nā reira hoki ngā hōia i piki mai ai kia kite ai mena kāore ētahi o rātau i te oma. Ia teihana atu i Marienborn ki Berlin i tū mātau, ā, i piki mai hoki ngā hōia ki te tirotiro haere. Aua atu, i tae ora atu mātau!
Ko Berlin i tino mate, i tino aituā i te wā o te Pakanga Tuarua, engari ki te kitea e te tangata ināianei, e kore kē e mōhiotia. Kua hou katoa te tāone, ā, ko ngā āhua mea katoa ka taea te hoko i Berlin. He āhua nui ake te utu o te mea ki Berlin i Rānana, ēngari ko ngā moni whiwhi ai te tangata i reira he nui ake i nga moni whiwhi ai te tangata i Rānana nei. Ko ngā toa katoa o Berlin he hou katoa, ā, he nunui hoki me he rite ki ngā toa o Āmerika.
Kāore e kore kei te mōhio koutou e rua ngā wāhanga o tēnei tāone, a, he pakitara hoki kei te whakawehe i ngā taha e rua. Ko ngā wāhanga nei ko Berlin ki te Rāwhiti, a, ko Berlin ki te Hauāuru. Ko te wāhanga i noho ai au ko tērā ki te Hauāuru, ā, ko tēnei te wāhanga wātea ai te tangata. Ko te Rāwhiti kei raro i te maru o Ruhia, ā, ko ngā mea o reira kāore e whakaaetia kia haere mai ki te Hauāuru, ā, ko ngā mea o konei kāore e whakaaetia kia haere ki te Rāwhiti.
I kōrero mai te whānau i noho ai au mō ngā mea o reira me ō konei hoki. Ko ētahi whānau kāore i puta katoa mai; ko ētahi, ko ngā mātua kei te Rāwhiti, ko ngā tamariki kei te Hauāuru; ko ētahi, ko te tuakana kei tētahi taha, ko te taina kei tētahi. Ahakoa pēhea, kāore kē e whakaaetia e te Kāwanatanga o te Rāwhiti kia haere ngā tāngata ki te torotoro i ō rātau whanaunga, ā, kāore hoki e whakaaetia kia haere atu ngā mea o te Hauāuru ki te toro i ō rātau nei uri i te Rāwhiti. Ki te mate mai he uri i te Rāwhiti, tangi noatia ai ia e ōna uri i te Hauāuru, i tawhiti, kāore e whakaaetia kia haere ki te tangi; pēnei hoki ngā mea o te Hauāuru. Ka aroha kē ngā whānau kei te noho wehewehe, ko ētahi kei tetahi taha, ko ētahi kei tētahi taha. He nui tonu ngā whānau i whakamōhiotia mai ki a au kei te noho pēnei; kei te mōhio hoki e kore kē rātau e kite anō i ō rātau whanaunga ā hemo noa.
Ko te rāwaho ka whakaaetia ki te whakawhiti ki te Rāwhiti, ā, nā reira au i tae ai ki reira. Ko ngā wāhi i hinga i te wā o te Pakanga Tuarua kei te pērā tonu; heoi anō te rerekē kua tipuria e te taru, e te otaota. Ko te tāone kāore ke nei i paku rite ki te Hauāuru. Ko ngā toa he pakupaku, ā, he tawhito hoki. Ko ngā mea ki konei he nui rawa atu te utu, ā, ko ētahi mea me uaua kē ka whiwhi te tangata. Ko ngā tāngata kāore kē i pēnei i ngā mea o te Hauāuru te ora o ngā āhua, ā, he rite tonu te pōuri. Ko ngā pahi me ērā tū waka he tawhito katoa. Ko ētahi o ngā tāngata kei te noho i roto i ngā toenga o ngā whare i hinga i te wā o te Pakanga Tuarua.
Ko tētahi wāhi tino ātaahua kei te Rāwhiti nei ko te wāhi maumaharatanga ki ngā hōia o Ruhia i hinga i te wā o te whawhai. Ko tēnei wāhi he tino ātaahua, ā, nō nā noa nei hoki i mahia ai. Atu i tēnei, kāore kē he mea hei mātakitakitanga mā te tangata i konei. Ko ētahi o ngā wāhi kua tipuria e te taru, ka kitea e te tangata he ātaahua anō i tōna wā, ā, ka moumou kē ki te waiho noa iho kia tipuna e te otaota. I piki au ki runga ki tētahi waka, ā, nō taku haerenga ki te utu, ka kī mai te kaikohi moni, "Hei aha!" ā, i a au hoki i heke ai i te wāhi hei putanga ki te Hauāuru, ka tū mai tōna ringa ki te tangi mai ki a au. Ka aroha kē, nē?
Ko te pakitara whakawehe i ngā wāhanga e rua nei he teitei, ā, ki te pīrangi oma te tangata i te Rāwhiti ki te Hauāuru, ka pūhia e ōna hoa. Kāore kē tēnei mea te aroha, te noho hoahoa rānei, e mōhiotia i te Rāwhiti. Ko ētahi kua tae ora mai ki te Hauāuru, engari he waimarie noa iho rātau i puta ora mai ai. Ko ngā kaitiaki he tamariki noa iho - e rua tekau tau pea, neke atu rānei ēngari ko ēnei he tāngata moe wahine, he tāngata whai mātua rānei. Ki te oma rātau, kua riro mā ā rātau wāhine, ō rātau mātua rānei e utu; nā reira ēnei i kore ai e taki omaoma. I a au i Berlin, i oma mai tētahi o ngā mea o te Rāwhiti ki te Hauāuru, ā, i waimarie noa iho tana tae ora mai nā te mea i whakamātau ōna hoa ki te pupuhi i a ia, ēngari kāore ā rātau kariri i pā mai ki a ia. I puta ia mā te wāhi e riro ana mā ngā mea o Wīwī e whakahaere.
Na, ko ētahi atu o ngā wāhi i tae au i Berlin ko ēnei.
Kei reira tētahi whakamaumaharatanga ki ngā hōia o Tiamana i hinga i te Pakanga Tuatahi. I ēnei rā, ko tēnei wāhi te tīmatanga o te pakitara, ā, kāore e whakaaetia te tangata kia whakatata atu, ki te whakaahua rānei i ngā hōia i te taha ki te Rāwhiti. He wāhi ātaahua tēnei, ā, ka aroha kē ināianei i te mea kua waiho tēnei hei tohu takakino mō ēnei iwi. Ko te ingoa o tēnei wāhi ko Brandenburger Tor.
Ko tētahi wāhi tino ātaahua anō ko te wāhi e kiia nei ko te Kongresshalle. Nā ngā Amerikana te wāhi nei i mahi, ā, he tohu whakaaro nō rātau ki ngā mea o Tiamana, ā, he tūmanako anō nō rātau kia mau te rongo i waenganui i ngā iwi katoa o te ao.
Ko tētahi atu wāhi i kite au i a au i reira ko te Siegessaule. He wāhi whakamaumaharatanga tēnei ki ngā hōia o Tiamana i hinga i tētahi o ngā whawhai i waenganui i a rāua ko Wīwī i te tau kotahi mano e waru rau e whitu tekau.
Ko tētahi wāhi ātaahua anō o Berlin ko te Ernst Reuter Platz. Ko tēnei wāhi kei waenganui tonu o te tāone, a, he wāhi pai hoki hei whakatā, hei mātakitaki rānei i ngā tāngata e haere ana i ā rātau nei haere.
Tēnei mea te whare karakia kei konei, ā, ko te ātaahua kē hoki! He tino tawhito rawa atu te nuinga, ā, kua whakahoutia hoki a roto. He iwi haere ki te karakia tēnei, a, he iwi mōhio hoki ki te tiaki i ā rātau taonga. I āta manaakitia au e te whānau i noho ai au, ā, ahakoa kāore rātau i mōhio ki te kōrero Pākehā, ki te whakarongo rānei, i pai rawa atu taku noho i a rātau. E kore pea e ea i a au ā rātau manaakitanga maha i a au, ēngari ko te whakaaro ōku ki a rātau kei roto i te whakataukī nei: He kokonga whare e kitea; he kokonga ngākau e kore e kitea.