Mō ngā rākau, ngā tipu
Hei Mahi 3
Hei whakamāramatanga mō te ahotakakame, e hāngai ana ki ngā whārangi 9 me te 24 o Te Wharekura 87.
Ka whiwhi tātou te tangata i te hāora O2 mā te mahi whakahā atu a ngā tipu. Koirā te hau e ora ai tātou. Ko te hau e ora ai ngā rākau, otirā, ngā tipu katoa ko te hauhā, arā ko te CO2 tērā. Ka whiwhi ngā tipu – ngā rākau me ngā putiputi hoki i te hauhā mā tā tātou te tangata ngāngā, whakahā ātu. He māramatanga mō tēnei tū āhua i roto i te ahotakakame, arā, ko te mahi kai a ngā tipu katoa.
Ko te Pātai
Ki te tango tētahi o ngā āhuatanga o te ahotakakame ka tipu tonu te tipu, kāore rānei?
Ānei te whārite matūtanga mō te tauhohenga ahotakakame
Mā te wai, te hauhā me te ngao kei ngā hīhī o te rā e taea e te tipu āna kai te mahi – ko te kūhuka waitī. Ka hurihia e te tipu te wai, te hauhā me te ngao o te rā hei kai māna. Ka whakahā atu te tipu i te hāora. Koirā te hau e ngāngā ai tātou kia ora.
Te Whakamātau
He mahi-ā-rōpū. Kia tokowaru pea ki ia rōpū. Mō ia rōpū – tīkina kia 4 ngā tipu ōrite te momo, te nui me te āhua hoki. He rarauwhe hei tauira pea. He pene rākau, he ruri mō te ine i te teitei o ngā tipu i ia rā, i ia rā, he pātara wai hoki ētahi atu taputapu.
Whakaingoatia pēneitia ai ngā tipu.
| Nama 1 | tiaki | (waiho tēnei kia whiwhi wai, hau me te rā...) |
| Nama 2 | hīhī kore | (waiho tēnei ki tētahi kāpata pango - kāore e kitea te rā, engari hoatu tonu te wai ki a ia.) |
| Nama 3 | wai kore | (waiho kia whitingia tonutia e te rā engari kaua e hoatu te wai ki a ia.) |
| Nama 4 | hau kore | (waiho ki roto i tētahi pēke kirihou, kāore e whiwhi hau ana. ka whiti tonu te rā ki runga i a ia, ka whiwhi tonu i te wai.) |
Kapengia te pepa tuhi hōtuku kia rima ngā wā mō ia rōpū, ā, i ia rā, i ia rā, mō te rīma rā:
- me āta mātakitaki,
- me āta ine i te teitei o ia tipu, ia rā,
- me orite te nui o te wai ka hoatu ki ngā tipu 1, 2 me 4,
- me āta tuhi ki ngā pepa kohi hōtuku ngā kitenga ia rā He tuhi kōrero mō te āhua o ngā rau, te tū o te tipu, te pakari, te ngoikore, te aha, te aha.
Kia pau te rima rā, ka tuhi pūrongo te rōpū mō ngā kitenga ki te whakautu i te pātai nui. Ānei te pepa kohi hōtuku. Kapengia kia 5 ngā kape ki ia rōpū mō ia rā.
AHOTAKAKAME
Ngā Kitenga i ia rā
| Rā ________ | |
| Nama 1 tiaki | Āhua: teitei: pakari: tae |
| Nama 2 hīhī kore | Āhua: teitei: pakari: tae |
| Nama 3 wai kore | Āhua: teitei: pakari: tae |
| Nama 4 hau kore | Āhua: teitei: pakari: tae |
| Te purongo mō ngā kitenga me te whakautu i te pātai “Ki te tango tētahi o ngā āhuatanga o te whārite ahotakakame, ka tipu tonu te tipu, kāore rānei?” | |
He Kupu Taka
| whakahā | respiration |
| ahotakakame | photosynthesis |
| whakamātau | experiment |
| kūhuka waitī | glucose |
| tauhohenga | reaction |
| hōtuku | data |
Te Marautanga o Aotearoa
| Marautanga | Pūtaiao |
|---|---|
| Taumata | 6 Te Waonui |
| Te Ao Tūroa | Te Rauropi 1. Ka whakahāngai i ngā mahi o te tipu, o te kīrehe, o te moroiti, ki ā rātou tukanga koiora, ā, ka tūhura i ngā āhuatanga taiao e pāpā ana ki aua tukanga. |
He hononga o tēnei mahi ki NCEA
Pūtaiao Taumata 1 Ā-roto
AS 90186 putanga 3 - Carry out a practical science investigation with direction:
4 whiwhinga
Pūtaiao Taumata 1 Ā-roto
US 21611 putanga 1 - Follow instructions to carry out a practical scientific activity, and report on the activity:
2 whiwhinga
