Ngā hautipua o te ao Māori
Marautanga Te Reo Māori
Taumata: 4
Ngā Āhuatanga o te Ākonga
He whānui tōna reo kōrero – ka taea te tautohetohe, te tuku pātai, te whakaputa i ngā kare ā-roto, te korero whakanene. He hāngai tana kōrero ki te kaupapa, ki te wheako rānei o te wā. He rawe āna tuhinga, ā, kua mōhio haere ki ētahi momo tuhinga pērā i te pūrongo, te paki, te whakamārama, te whakaputa whakaaro.
Kua whakamātau ki te pānui i ngā momo tuhinga maha nā te rahi haere o te puna pūkenga pānui.
| Āheinga Reo | Ka tutuki te whānuitanga o ngā āheinga reo i roto i te wairua ngahau me te hiahia ki te whakawhitiwhiti whakaaro. |
|---|---|
| ā-Tā: | 2. Ka tīpako i ngā āhuatanga o ngā momo reo tuhi hei whakaniko i ngā tuhinga pono me ngā tuhinga auaha. |
| ā-Waha: | 2. Ka whakapuaki patapatai hāngai tonu, kōrero whakamārama, tautohetohe rānei kia puta ai te reo hīkaro, te reo whakamana hoki. |
Hei Mahi 1
Kātahi anō ka mutu te pānui i te wāhanga Ngā Hautipua o te Ao Māori, me whakaaro ake e te ākonga kia pēhea nei te ao ki te kore he hautipua hei whakarerekē i te ao.
Me pohewa koe tērā kua kore he hautipua, ā, kua kore he ahi, he hangarau hou, he māramatanga hou mō te ao, kua noho pō tonu kē te ao.
Ko koe pea tētahi e kuhu ana ki roto i ngā korukoru o Papa-tū-ā-nuku, māu e taki mai, e tuhi mai, e kōrero mai, pēhea nei tēnā ao pōuri, pō kerekere nei ki a koe?
Ka pēhea nei te wairua, te hinegaro, te tinana, te whenua, te taiao, ki te kore he hautipua hei hari māramatanga hou mai, hei hari tikanga hangarau, pūkenga, pūmanawa rānei hei whakapiki i te wairua, te hinengaro, te tinana, te whenua, te taiao anō hoki. Tuhia pototia mai (kia 100 kupu pea te roa).
Hei Mahi 2
Kātahi anō ka mutu te pānui i te wāhanga Ngā Hautipua o te Ao Māori, whakautua mai ēnei pātai e whai ake nei:
- Ko wai te atua Māori i angitu ai tana wehe i a Ranginui rāua ko Papa-tū-ā-nuku?
- He tini ngā ingoa o Tāne i te wā i piki ia ki te rangi kia riro mai ai ngā kete. Ko wai ētahi atu o aua ingoa?
- He aha nei te hautipua Māori?
- Ko wai kē a Ihu Karaiti? He aha i rongonui ai?
- Ko wai kē a Māui Tikitiki? He aha i rongonui ai?
- Nā wai ngā kete e toru i tiki atu?
- I raru ai a Rona i te aha?
- Ko wai te whaea, te māmā rānei o Māui?
- I whakaora aha a Whakaotirangi?
- Ka riro aha mai i a Te Houtaewa i tōna omanga roa ki Ahipara?
- He rerekētanga i waenga i ngā hautipua Māori me ngā hautipua o whenua kē, ahurea kē? Mēnā he pērā,he aha aua rerekētanga? Mēnā kore, he aha nei ō rāua ōritenga?
- Ko wai ngā hautipua Māori o ēnei rā? Nā te aha i hautipua ai?
- Me whai hautipua rānei tātou? He aha ai? He aha tā rātou koha mai ki te ao, ki tō tātou hapori rānei?
Marautanga Ngā Toi
Taumata: 4
Toi Ataata
Ka whakawhanake ariā, ka whakapakari pūkenga, ka whakamārama, ka whai māramatanga te ākonga:
- mā te tūhura me te whakamahi i ngā hua o ngā rawa, rawa tā, me ngā taputapu;
- i ngā mahi o te whiriwhiri tukanga rawa tā, me te tautohu taputapu.
Hei Mahi 3
He Kākahu Hautipua
Pānuitia atu i te paki nei, Ngā Hautipua o te Ao Māori, ki te akomanga. E taea e te takitahi, e te rōpū rānei. Māu e pohewa mai ko koe tētahi hautipua tino toa o te ao. He aha nei ō mana ātahu matarau, mākutu rānei? He kākahu aha ōu? He tokotoko rānei ōu, he taiaha, he tewhatewha rānei, he pū rānei? Kei a koe te tikanga e mara!
Waihangatia mai he kākahu tōtika mō te hautipua nei. He aha te tae, te kano rānei? Pēhea nei ōu tohu pēnā he tohu ōu, ā, he aha hoki ētahi āhuatanga papai, āwhina hoki o tēnei kākahu i a koe? Me oti i a koe tētahi kauhau ataata e pā ana ki tō kākahu toa hautipua me te mea nei kei te kimi umanga pakihi hei tuitui i tō kākahu.
