Tomo
Nā Kingi Ihaka
Kua āhua roa nei a Hone rāua ko Hine e haere tahi ana. A Hone nō Te Taitokerau, ko tana whaiāipo nō te taha o te maunga tapu a Hikurangi i Te Tairāwhiti. Otirā, ōna mātua me ōna tūpuna nō reira, engari i tupu ake a Hine i Heretaunga ki Hauraki.
Ko te tau, ko te kotahi mano, iwa rau, ono tekau. I ērā wā e haere kaha ana ngā rangatahi ki ngā whare kanikani i Tāmaki Makaurau. Kei reira hoki ngā tino toa mō te kanikani, me te waiata i ngā waiata mō ngā whakataetae pērā, i whakahaeretia i ngā Rāhoroi katoa i aua wā. Kia mutu mai ēnei whakataetae, kua tīmata ngā rangatahi ki te whakawātea i te whare mō te kanikani.
Tino rerekē hoki ngā kanikani o ērā wā ki ngā kanikani o nāianei. Me tino puriti te tama i tana hoa, ko ia hoki te kaiārahi i te kōtiro. Nā reira, māna a rāua e mau ki mua, ki muri, ki te taha, me te hurihuri hoki. He toa katoa ngā rangatahi i ērā wā ki ēnei kanikani.
Engari ko te mea tino whakamīharo, ko ō rātou kākahu. Ehara i te kākahu e kitea ana ināianei, pēnei i ngā tarau tītore e mauria ana e te rangatahi o nāianei. Ngā kākahu o ērā wā he tarau kia rite anō ki te koti, me te hāte mā, me te here mō te kakī hoki. Ko ēnei ngā kākahu mō ngā tama. Mō ngā kōtiro, āhua rite anō, e kore rātou e mau tarau roa pēnei i te tāne nei, engari he kākahu tika mō te wahine. Torutoru noa iho ngā rangatahi i kai hikareti, i inu pia rānei i ērā wā.
Nā, ko ēnei ngā wāhi i haerengia e Hone rāua ko Hine. Mai i ēnei āhuatanga, ka tupu ake te aroha o Hone mō tēnei putiputi. Te āhua nei i pērā anō a Hine ki a ia. I tērā pō i te taenga atu o Hone ki tōna kāinga, ka kī atu a ia ki ōna mātua, "E Pā, e Mā, e hiahia ana ahau ki te moe i taku whaiāipo."
Ko te whakautu a te whaea, "He aha ngā whakaaro o ngā mātua o te kōtiro nei?" "Horekau anō ahau kia kōrero ki a rāua," te whakautu a Hone.
Ka kī atu tōna matua, "Me haere katoa tātou me te whānau, me te iwi, ki te kāinga o ngā mātua o te kōtiro nei ki te tomo i a koe hei tāne māna. Engari, i te tuatahi māku e waea atu ki ngā mātua o Hine, āhea te rā tika mō tō tātou haere atu."
E rima ngā motokā, kotahi te pahi, tata ki te rua tekau o ngā kaumātua mai i te iwi o Hone i tae atu ki te whakatakoto i te take, otirā, te tomo i tā rātou tama. I tō rātou taenga atu ki waho o te whare, ka tīmata ngā karanga a ngā tāngata i roto i te manuhiri, e haere atu ana. Ka haere ngā auē me ngā tangi a ngā kuia i a te ope e eke atu ana ki te whare.
Ka hou atu te ope o Te Taitokerau, ka haere ngā mihi tuatahi ki ngā mate, ā, tae noa mai ki te take kua tūtaki nei rātou. Ko ngā kaikōrero mō Hine ko tōna matua me ētahi atu kaumātua i haere mai ki te āwhina i a ia. Ka nui ngā tāngata i roto i te whare. Ko ngā tuākana me ngā tēina o Hine i reira, me ētahi atu i haere mai ki te tirotiro noa. A rātou katoa me te manuhiri hoki e mau ana i ō rātou kākahu tino pai kia whai mana ai te hui me ngā kōrero. Ka mutu ngā whaikōrero, ka tū anō te matua o Hine, ka kī atu ki a Hone kia tū ki runga. Te tikanga rā, kia kite ai rātou i a ia.
Ko tana pātai tuatahi ki a Hone, "He aha tō hiahia? Kua rongo ahau i ngā kaumātua e whakatakoto ana i te kaupapa nei. Engari, e hiahia ana ahau ki te rongo i a koe e kōrero ana."
Ā, ka tū a Hone. I a ia e tū rā, ka rongo ia i te kakara o ngā kai o muri. Engari kīhai ōna whakaaro i ahu pērā mō te kai. Kua āhua mataku a ia. Ahakoa he hōia ia, kua haere ki ngā haerenga o Tūmatauenga, he āhua rerekē anō ēnei momo huihuinga tāngata. Kua rongo ia te werawera e heke ana i tōna rae. Ka tū ia (i tōna whakaaro rā) i te tū pakari. Ka mea atu a Hone ki te kaumātua rā i tana hiahia, otirā i a Hine hei hoa mōna, mō ake tonu atu. Ka tino kata te kaumātua rā. Ka rere ana kōrero. "He aha tō mahi? Kei hea ō moni? E hia? Ka taea e koe te tiaki i taku kōtiro me ēnā moni torutoru? Kua moe tahi kōrua?"
Ā, kua rongo a Hone i ōna whatu e āhua mākūkū haere ana, me tōna mōhio kua kite mai te kaumātua rā. Ka kī atu te kaumātua, "E tama, kaua e tangi, nā te tamariki kē tēnā āhua!" Ka hē rawa atu te tū a Hone.
Engari, kua āhua maroke ake ōna whatu. Ka mea atu ia, "E te matua, ko taku hiahia, ko te ringa o tēnei te tino putiputi o Ngāti Porou hei hoa wahine rangatira mōku. Kotahi anō te mahi e mōhio ana ahau, ā, ko tēnei ko te mahi hōia. E ahu atu nei ahau ki te toru tau e mahi ana i tēnei mahi. Engari, me tīmata te tangata i tētahi mahi hei whai oranga mōna me te wahine e hiahia ana a ia. Ahakoa he hōia anake, engari he mahi rangatira."
Ko te whakautu a te kaumātua, "E Hone, tēnā koe mō ō mihi, engari e kore ahau e whakaae kia haere tahi koe me taku kōtiro. Ko taku hiahia, kia moe a ia ki tētahi tama whai oranga tūturu, ehara i tēnei mahi a te hōia. Nā, haere ai te tāne ki tāwāhi ki tana mahi, ka noho taku kōtiro ki te mokemoke." Ka tau a Hone me tōna ngākau pōuri e titiro ana ki tana whaiāipo. Ka titiro whakararo rāua, me te mōhio e kore e rite o rāua hiahia. Ka āhua mākūkū anō ngā whatu o Hine nā te mea ko tērā te whakatau a tōna matua, e kore oti te pēhea.
Nā, i pērā te noho a te katoa i roto i te whare. Āhua pōuri ana ētahi. Ka peke ake tētahi o ngā kaumātua o Ngāti Porou, he matua kēkē nō Hine. Ka whakahaerengia e ia ētahi kōrero ātaahua. I mihi a ia ki ngā tini mate mai i Te Taitokerau, ā, tae noa ki ngā pari tapu o Rakiura. E mihi atu ia ki te manuhiri me te iwi kāinga hoki. Engari ko tōna kōrero tino pai rawa atu ko tōna tautoko i te tomo, otirā, kia moe tēnei tama o Te Taitokerau i tana irāmutu a Hine. Nāna i whakatau pēnei. I hoki mai ia i tāwāhi mai te rōpū hōia o te Hokowhitu a Tūmatauenga, nō reira, e tautoko ana a ia i ngā hōia katoa, me ā rātou mahi rangatira. Tuarua, tēnā pea ko tēnei te wā e titiro whānui ai Te Tairāwhiti ki tētahi atu iwi mō tētahi tangata tika, tangata pai, hei pā mai ki tā rātou putiputi, ā, kia whai kāinga anō Te Tairāwhiti i wāhi kē. Hei tāna, ko tēnei te tāne tika mā Hine, mō te iwi, mō rātou katoa. I mua atu i te mutunga o ngā kōrero a te kaumātua nei, i waiata a ia i tētahi o ngā waiata o te pakanga tuarua mai i Itari. Ko te ingoa o te waiata nei ko Te Aroha, engari i roto i te reo o Itari. Ka mutu te waiata, ka titiro atu a ia ki te matua o Hine ka keko atu, kotahi, e rua, me te katapuku iti nei. Ko Hone me te matua o Hine anake i kite, i rongo atu.
Ka tū ake anō te matua o Hine, ka kōrero. Ki tāna kua titiro hōhonu a ia ki tēnei take. Pēhea ana me whakaae rātou ki tēnei honohononga o ngā tamariki nei, tēnā pea ā te wā ka puta he oranga? Whakaae ana te minenga. Ka tangi a Hine i te hari, me te koa, ka awhi atu i a Hone.
Ka whakawāteatia te hui, ka noho ki te kai. I reira anō ngā kai tino reka. Engari kīhai a Hone rāua ko Hine i whai wāhanga mō te kai i tō rāua koa kua tutuki tēnei kaupapa, tō rāua tomohanga. Koia a Hone e tino aroha atu ai ki tērā kaumātua rongonui, hōia o Te Tairāwhiti. Kua mate rā ināianei. Haere rā e Pā, hoki atu ki ngā mātua tūpuna, nāu rā i whai huarahi ai a Hone ki tērā putiputi o Ngāti Porou.
Kua tata ki te toru tekau mā rima tau ināianei a Hine rāua ko Hone e noho tahi tonu ana i roto i te mārena. Nā te aha? Nā te aroha, me te whakaaro hirahira o ngā mātua ki tēnei āhuatanga o te tomo me ngā tikanga hei āwhina atu i te whakaū pūmau a te tāne me te wahine.