A Rangi rāua ko Papa – nā ngā pūtātāra i paoho te pūrongo mō ngā kete o te wānanga
Nā Hirini Melbourne
Kia hoki anō tātau ki ngā kōrero mō te whānau atua a Rangi rāua ko Papa. I muri i ngā pakanga ka tau ngā maungarongo ki waenganui i te whānau atua. Ahakoa kua puta ki te ao mārama, kāre anō kia tipu te māramatanga o te mātauranga. Ka hui anō te whānau atua ki te kōrero mā wai e rapu te mātauranga. Ka oti ko Tānemāhuta hai piki ki nga rangi tūhāhā ki te tiki i ngā kete o te wānanga.
Ka kake atu a Tānemāhuta me tōna tira i ngā apaapa o ngā rangi ngahuru mā rua. Nā wai, ka tae a Tāne ki te toi o ngā rangi ki te whare o Io Matua Kore, ki Rangiātea. Ka hōmaihia ngā kete o te wānanga. Hai whakaatu ki te hunga i mahue atu ki runga o Papatūānuku kua riro mai ngā kete o te wānanga, ka whakatangihia ngā pūtātara e rua, arā a Hāururangi me Rangi Whakaaraara.
Te Pūtātara, he anga wahanui nō te moana o Tangaroa
Ko te pūtātara he taonga pūoro he mea hanga i te anga wahanui nō te moana. Ka hono he waha ki te pito koikoi o te anga. Arā atu anō ētahi ingoa mō tēnei taonga: he potipoti, he pūmoana. Ko te pūtātara he reo whakahui tangata, he whakaaraara tangata, hei pūrongo i te whānau o te tamaiti, i te mate hoki o te tangata.
Arā anō tētahi kōrero mō te tipuna o ngā anga wahanui, i ahu mai i Wharekahika i te Tai Rāwhiti, koia e whai nei.
Tērā te wā ka haere ngā waka hī ika ki ngā tauranga ika i waho mai o Kahika, ka rongo ngā tāngata i tētahi reo wahine e karanga ana ki a rātau. Ka tāhurihuri ngā tāngata, kāore e kitea kai whea. Kei ngā taha huri noa i te waka ko te moana. Nā wai i tētahi rā ka kūmea ake a rātau kupenga, arā e piri ana ki waho o te kupenga he anga wahanui. Mai i te wahanui nei, ko tētahi reo wahine e mapu hotuhotu ana. Ka kīia taua anga wahanui ko Hinemokemoke te tipuna o ngā pūtātara.
Mai i tērā wā ki tēnei, ki te whakarongo atu ki te tangi a te pūtātara he pū kōkiri, he hotuhotu.