Mahara
Nā Rāwinia White
I te wā e tamariki ana ahau, i noho au i raro i te whakaruruhau o ngā pae maunga o Hunua i Tamaki Makaurau ki te tonga. I tupu au i reira. Ko aku wāhi tākaro i taua wā ko te repo me te awa e tata ana ki te whare miraka kau. Ahakoa he nui aku tākaro i tēnei wāhi, kāore au i whai mana i reira. I ōku tungāne kē taua mana. Taetae mai nga tamatāne tokomaha o tērā takiwā ki te wero, ki te whiu kōhatu, ki te whawhai ki ōku tungāne. Ahakoa i whai atu au, ahakoa i noho au i tō rātou taha i a ratou e whawhai ana, he kōtiro noa iho ahau ki a rātou, kāhore hoki ratou e aro mai ki ahau.
E maumahara ana hoki au ki tōku tuakana, e noho ana ki runga i tētahi rākau, e kōrero Latin ana ki a ia anō mō āna whakamātautau nui o te kura. Ka mōhio tonu au ehara hoki tērā i te huarahi e taea e au te whai atu. Tino mataku rawa au i ahau e whakaaro ana mō tōku haerenga ki te kura tuarua. Me pēhea taku whai atu i taku tuakana me tōna kaha ki te ako i ngā reo me ngā āhuatanga o te ao?
He wāhi Pākehā taua takiwā, kāore he whakaaro Māori, korekore noa iho ngā tāngata Māori. Ā, ka hipa ngā tau ka tae mai tētahi whānau Māori ki taua takiwā. Ka whakahoahoa mai te whaea o tāua whānau, ko Vicky tōna ingoa, ki tōku whaea. "Ko koe anake e kōrero mai ana ki a au. Kāore ngā Pākehā o konei e whakahoahoa mai ki ahau," ko tā Vicky. Ka pouri tōku māmā, ka whakamā i te mahi a ngā tāngata o reira.
"Āe, kāore rātou e rata mai ki ngā Māori. He kūare hoki ki ngā tikanga Māori."
I mua o te taenga mai o Vicky ma, kāore nga kōtiro o taku whānau e haere ki te rapu tuna. Mā ngā tāne anake taua mahi i taua wā. Engari, nō te taenga mai o Vicky mā, ka haere ngā kōtiro katoa i tōna taha ki te rapu tuna. He tino kūare au ki tēnei mahi. Nā Vicky i whakaatu mai ki ahau te whakamau mōunu ki te matau o taku aho. Ka waihotia ko au anake i tētahi wāhi o te awa, ā, ka haere a Vicky mā ki tētahi atu wāhi.
Ka noho ahau ki te tatari. Tērā pea ka mau i ahau tētahi tuna tino nui. Ka hipa te wā. Nā wai rā, ka kūmea e au taku aho ki uta. Tērā pea kua makere kē te mōunu nātemea horekau tētahi paku timotimo mai. Ka kūmea mai e au taku aho ka titiro ki te matau. Kei te mau tonu te mōunu, engari kāore anō kia timotimotia. Ā, ka meatia he mōunu anō i runga i te mōunu tuatahi. E toru ngā wā i mahi pērātia e ahau, me te noho, me te tatari.
I te nui o ngā mōunu i whakamaua ki te matau, mā tētahi tuna nui rawa anake hei ngau. Heoi anō ka noho anō ahau, ka tatari. Nā wai rā, ka tōia ohoreretia te aho, ā, ka whawhai tētahi tuna. Ka tū ahau, ka tino mau ki te aho, kāore e roa ka kūmea mai te tuna mangu, te tuna nui rawa atu ki uta.
Ahakoa taku koakoa, ka paku māharahara ahau. Kāore ngā tāngata o taua takiwā e kai tuna ana. Ahakoa ka rapu tuna ōku tungāne, kāore taku whānau e kai tuna ana. Ka maumahara ki tōku whaea e kōrero ana mō te wā e tamariki ana a ia, ka kai ngā kai Māori katoa. I ahatia taku whānau i noho kūare rawa ai ahau ki ngā kai Māori?
Hoki rawa mai a Vicky mā, ka koakoa katoa ratou i te kite i te tuna kua mau i ahau. Ka kōrero rātou mō te nui me te pai ki te kai, ā, ka haria e rātou ki tō rātou kāinga. Ka whakawā he aha te taumahatanga o te tuna nei me a rātou kōrero mīharo i te pai o te tuna nāku i hopu.
E rua rā i muri mai i haere au ki te kāinga o Vicky mā, ā, i te kai ratou i te toenga o te tuna rā. Ka pātai rātou ki ahau, "Kei te hiahia koe ki te kai i tēnei tuna e kōtiro?" Engari i te mea he mahi tauhou tēnei ki ahau, kāore au i kai.
I roto i aku kimi me aku tirohanga i tēnei wā, ka hoki whakamuri ōku whakaaro mō te wā e noho ana a Vicky mā i tō mātou taha. Ka pāngia hoki au nāianei i te ongeonge, kāore au i rongo ki te tino reka o taua tuna rā, he paku hononga whakamuri ki te wā i noho ai ōku tūpuna i raro i ngā āhuatanga Māori, ā, kei te mamae tonu, kei te ongeonge tonu mai.