Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Te Wharekura Ministry of Education.

Mā te pouako navigation


Te mahi ahuwhenua

Nā Iti Rangihinemutu Rawiri

Nō tō mātou āhua nunuitanga ake, ka hoki mai a Te Puea ki Manaia noho ai. Te taima tēnei i kuhungia ai ngā whenua o reira ki te ahuwhenua. Ā, ka pangangia tō mātou nei whenua, tekau mā whitu eka ki te ahuwhenua.

Ka noho ko māua ko Napi ki te miraka kau. Ka mutu i ngā ahiahi, ka haere māua ko Napi ki te hari miraka ki Manaia mā Te Puea. E kōrerotia mai e ngā tamariki ko tērā wahine, te hē ana te tamariki, ka patua. Tino kino tō mātou nei wehi. Whoianō, ka haere atu ahau ki te rori, ka tatari ki a Napi, ka hoki mai māua me tā māua kēna, waihotia atu te miraka. Koia nei te tīmatatanga o tēnei mahi te miraka kau ki a mātou.

Taku haerenga ki te kura

Ka hoki mātou ki Te Paina noho ai i mua hoki atu te miraka kautanga nei. Māua ko Napi i tīmata i te kura i Te Paina. Kāre au e mōhio ana e whia ō mātou tau i reira, ka hoki mai mātou ki Te Muriwai. Nā, ka haere nei māua ki te kura i Te Kōhanga. I wāka mātou ki te kura i Te Kōhanga. Whoianō, kei ngētehi taima, tae rawa atu ki te kura, ko tekau mā tahi karaka kē. Nā, ka patua e te māhita. Mō te kōrero Māori, kāre mātou i whakaaengia kia kōrero Māori. Ka horoingia ō mātou waha i te hopi. Ko hau nei, he standard four tōku nei mutunga mai i te kura. Ka noho hau i tēnei taima ki te tiaki i ōku tēina. Ko kore rawa tō mātou tupuna e kaha ki te tiaki i a mātou.

Ka moe tāne au

Ā, ka hoki mai ai au, ka haere tahi māua ko taku tāne ki Te Muriwai nei. Ka rongo taku tupuna, ka whakahokia au ki Te Paina, kāre ia e pai kia whai au i a Hōri hei tāne māku. E kī ana ia he rangatira rawa. Nā, ka haere tahi nei māua ko taku hoa, ka kore nei e taku tupuna e pai. Ka nuku au ki Te Paina, e rua wiki pea, ka tae ake anō a Hōri ki reira mahi ai, i te mira tapahi harakeke. Nō reira, ka tohe tonu ai māua ki a māua. Whakahoki iho ki Te Muriwai, taenga mai ki Muriwai, kātahi au ka tonongia, ka whakaaengia, ka karakiangia māua. Koirā tonu tō māua nei mārena. Ka moe māua i a māua.

Ā māua tamariki

Tekau mā toru ā māua nei tamariki, engari e rua i mate. Tētehi i whoatu ki te tamaiti a Hōri rāua ko te kōtiro a Whitiora mā rāua e tiaki. Te wā i a māua nei e tiaki ana i ā māua tamariki, he taima pakeke ērā. Kāre ahau anake ēnei mea katoa. Ētehi mea, ki ā mātou nei, e mahi ana i te pāmu miraka kau, me a mātou tamariki, ka whakawaha ki runga te tuarā, ā, ka rui manuia mātou ehake te mea ko hau anake, engari ngā wāhine katoa e noho nei ki runga ngā pāmu. Whoianō, i a māua e noho tahi ana, ka titiro māua ki ā māua tamariki, te maha o ā māua tamariki. Engari ka noho māua, koinei ā māua kōrero, "E rangatira ana māua i ā māua tamariki." Ahakoa tō māua kore whiwhi moni, nā ā māua tamariki, ko rangatira māua.

Whēnei i taku kōrero "Nā ā māua tamariki i aroha ki a māua, mai ano ki te taima e ririki ana ko kaumātua nāianei." Kotahi anō te kōrero a te matua ki a ratou me whēnei, na koutou me whērara, whērā tonu atu. Engari ka kōrero anō te matua ki a ratou, ka kōrero anō he aha anō te tikanga. Nō muri iho nei, ka kaumātua haere, haere katoa ki te kura, ahakoa tō māua kore noiho i whiwhi moni. Tino kaha tā māua mea kia eke ā māua tamariki ki te mātauranga. Te mea kaumātua i haere ki Tīpene, haere ki Ākarana kura ai ki te whare wānanga. Tētehi mea ināianeiki, nā mātou tamariki, ko tīmata ki te kimi o ratou whakapapa, ngā āhuatanga katoa o ngā tūpuna.

Te hari tūpāpaku ki Taupiri

Ka mahara au ki ngā taima e mate ana ngā tūpāpaku ki runga te wai o Waikato.
Ko Tai, tāku e mahara ana, engari, e tino tamariki ana hau.

Photo of people on a ship

Haria ake tērā kaumatua i Tikirahi te matenga, i runga te tima o Te Korotā he whare hoki i runga i taua tima nei. Haere ake mātou i Tikirahi, tae ake ki Tuakau, ka moe i te pō, ka oho ake i te ata, ka haere ake ki Horahora nei. Ka tau anō ka moea i te pō, ka haere ake ki Taupiri, nā, ka tanungia tō mātou tupuna, kātahi mātou ka hoki i runga tō mātou tima ki Tikirahi. E maha atu ngā mea i kite au e hari ana. I a mātou e hao ika ana, ka haere nā, e rongo ana au nei i ngā kaumātua e karanga ana. Tino nui ngā tāngata e noho ana i te taha matau. Koinei pea te kōrero e kīia nei 'he piko, he taniwha.' Ko nga nohonga o nga tūpuna rangatira i te taha matau o Waikato.

Ki runga ^



Site map


Footer: