Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Te Wharekura Ministry of Education.

Mā te pouako navigation


He kuia nō Tainui

Nā Iti Rangihinemutu Rawiri

Hei tīmatanga

Ko te mea tuatahi anō, me wehi ki te Atua, me whakahōnore tō tātou Arikinui, Te Atairangikaahu, e noho nei ki runga i te Torona Tapu o ana tūpuna, tana matua, tatu mai ana ki a Whatumoana, ā rāua tamariki, ā rāua mokopuna, te Kāhui Ariki nui tonu, me Tainui whānui, me tātou katoa.

Black and white photo showing woman and child.

Ko taku ingoa ko Iti Rangihinemutu Turner, whoianō i tēnei wā, i moe au i taku tāne a Hōri Rāwiri.Ngakau tau, e ono tekau mā iwa. Taku rā whānau, tekau mā ono o Akuhata, te tau tahi mano, iwa rau, rua tekau mā rua. Ko taku iwi ko Waikato, ko Tainui.

Ko taku hapū ko Ngāti Maru. I whānaungia mai au ki runga te awa o Waikato, i Kahaha. Te mahi a taku matua, he tapahi harakeke, ko taku whaea ki te hao ika. E mamae ana taku whaea, e hao ika tonu ana.

Whoianō, nō te kahanga, ka tata tonu ki te whānau, ka hoki ki roto i te whare. Whoianō, te tata o ngā kāinga o te tuahine o taku matua neki, a Mona mā ki a ia, me taku tupuna a Paki, ka karangatia atu, ka haere mai, ka whānau ake au. Nā, ka tupu ake au ēnei ngā kōrero a taku matua me taku tupuna ki a au koia tēnei. Te mea nui ki tōku maharatanga, ko taku tupuna ko Paki. O ōku tūpuna, kāre au i mōhio ki ētahi atu. Ko tēnei te mea i tiaki i a mātou nei, i a mātou e ririki ana.

Te whare tuatahi

E mahara ana i te hokinga ake o taku matua rāua ko taku whaea ki Te Muriwai noho ai, te kaha o te hiahia o taku whaea kia hoki mātou ki runga tōna whenua. Tahuri taku matua ki te hanga whare ki reira. Te whare tuatahi, he whare tini noiho, kotahi anō te rūma. Whoianō, ka noho a Pura Turner, taku pāpā i a mātou e ririki ana, i tō mātou whare tini, me te toimaha o tō mātou whaea. Ka mahia tō mātou whare, oti katoa o waho, engari, ko roto kāre i oti ngā mahi o ngā rūma. He tēpu tā mātou, he pouaka ngā tūru. Kua kaha atu te toimaha o taku whaea i tēnei taima, kua mōhio pea tō mātou whaea ka mate ia.

Ka huihuingia mātou ki tana taha, kātahi ka kōrero ki a māua ko Napi. E iwa noiho ōku tau, ko Napi, tekau mā tahi. Ka tono ki a māua ko Napi, koia tērā ki te mate ia, ko hau hei whaea, ko Napi hei matua mō mātou. Nō tō māua whakaaetanga, ka tae ake te tono a Te Ata i tēnei wā, kia heke iho mātou ki tō rāua kāinga ko Tuhonia. Ka heke mātou.

Ka mate taku whaea

Black and white photo showing man and woman.

Ka noho mātou, ka haere taku matua ki te mahi keri awa, ka mutu, ka hoki mai. Ā, ka mate taku whaea. I mate i roto i tana moe. Haere rawa atu taku matua, ko mate. I takoto ia ki te wāhi e tū nei te marae o Te Awamarahi ināianei. Engari i tērā wā, kāre kau he marae. Ko te kāinga i reira, ko te kāinga tonu o Tuhonia rāua ko Te Ata. Kātahi ka mahia he tēneti i waho, tatatu ki reira takoto ai. Whoianō, ka mutu, ka hoki mātou ki tō mātou kāinga. Tō mātou matua anō kei te tiaki i a mātou, ā, ka tikina tō mātou tupuna a Paki kia hoki mai ki te tiaki i a mātou. Ka rarahi haere mātou, ka tīmata te āhua pāpāngia tō mātou tupuna a Paki ki te mate, ka hoki ia ki Te Paina. Nō konei, ka tīmata māua ko Napi ki te tiaki i a mātou.

Te mahi a tō mātou matua i runga tima

Ka haere tō mātou matua ki te mahi i runga i te tima, i a Te Rāwhiti.

Ngētehi taima, ka haere mai ki te tiki mai i a mātou, ka haria ki runga i a Te Rāwhiti, ā, ka rakaina mātou ki roto i tana rūma. Iti noiho nei te wāhi, te wini hei tirohanga mā mātou ki waho. Tana wehi, kei taka mātou ki te wai i a ia e mahi ana. Ko tana mahi i tērā wā, he kaitou mō te paera o Te Rāwhiti. Kei te hoki ngake, nā, ka tukua mātou i Tuakau, ka hoki mātou ki tō mātou tupuna, ka haere ia ki Te Paina. Tō mātou matua, tētehi mahi, he mahi iho he tī ki roto te kēna he kai mā mātou, ka whakareri iho ai mātou. Kāre ia e whakaae kia tahu ahi mātou.

Ō mātou nei kākahu, whoianō, nō ngā oruoru. I tērā wā kāre ngā tamariki e whakaaro ake he aha ō rātou e mau ana, whoianō he kākahu e maungia ana, koia tonu tērā.

Ngā mātou nei kori i tērā wā, he pikipiki rākau, he kōretireti i runga i ngā nikau. Pakaru atu ngā nono o ngā tarau o ngāku tungāne, koia tēnei ngā mahi. Mahia tō mātou tupuna he paoro mā mātou ki te harakeke, he winimīre mahia ki te raupo, he hōiho ki te korari, koinei ngā mātou kori i tērā wā.

Ki runga ^



Site map


Footer: