Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Te Wharekura Ministry of Education.

Mā te pouako navigation


Te whānau mārama o Matariki

He korero nō Tūhoe
Nā Kaa Williams i tuhi
Nā Donna McKenna te pikitia

Tērā tētahi whānau mārama e noho mai ana i te uma o Ranginui. I heke mai tēnei whānau i a Tangotango rāua ko Wainui. Ko ngā whetū o Matariki tēnei whānau.

Tokowhitu ēnei whetū, he uwha katoa. I runga i tēnei āhua, kāore i tau i a Tangotango he mahi tōtika mā rātau.

Ia pō, whewheo ana te rere ki ngā kokona katoa o te rangi, ki reira tauhunahuna ai i waenganui i ngā whetū maha o Te Māngōroa.

Ka tukia atu a Kōpū. Ka kukume i te whiore o Whānui. Ka whakapōrearea i a Tawera rāua ko Rerekura. Ka tārere i runga i a Autahi. Tino kino te pōrearea o te tokowhitu nei.

Ka amuamu, ka kohete atu ngā whetū i tukinohia e ngā nanakia nei. Kore kore ana ngā tokowhitu e aro atu.

Ka tae te rongo o ngā mahi hanariki a ngā whetū nei ki a Tangotango. Ka whakaaro ia, kua tae ki te wā hai whakatau tikanga ki runga i te tokowhitu nei, me tana mōhio anō, me whaimana tonu ēnei tikanga. I te kore, ka korara tonu, ka takatū tonu te Whānau o Matariki.

Nō reira, ko te mana tuatahi i tau ki runga i a rātau, ko te ture "Matahi i te Maramataka". Ko te wā o Piripi, ka noho pū, ka noho kotahi rātau. I runga i tēnei āhua, ka mahana te ao, ka piri te noho tētahi ki tētahi.

I tua atu, ka whakatauhia te mana mō te "Kati i te Maramataka". Ko te wā tēnei o Haratua. Ko te wā ka whakangā te ao me te whenua.

Ko te mana tuarua i tau ki runga i te Whānau o Matariki ko tērā e pā ana ki te tūnga kaitiaki, kaiāwhina i te tangata ki te taha whakatō kai. Ka puta mai i te whānau te "Paki o Matariki". Ko ngā hau marino ēnei hai awhi i te tipu o ngā kai i runga i te whenua.

Tua atu i ēnei ka puta mai ko ngā "Tātai a Matariki", hai awhi i ngā kai e pihipihi ake ana. Ka kaha te maringi o ngā wai o "Te Matariki Tāpuapua", hai whakamākūkū, hai waiwai i ngā kākano, i ngā tiputipu, kia makuru te kai.

Ko "Matariki Huna Nui", te tohu āwhina ki te taha wairua. Ko te wā o Mahuru tēnei, te wā ka ū te wairua hiahia ki te whakatō kai ki roto i te hinengaro o te tangata.

I te taunga o ēnei ture ki runga i Te Whānau o Matariki, ka tau tā rātau noho. Ka kore hoki e marara haere i te rangi.

Ka titiro atu te tangata ki a rātau e noho pātata ana, noho kākano ana, e pīataata ana te pīrakorako mai, ka mōhio rātau, he wā huamata kei te haere. He wā mōmona te kai.

I te noho huaki, i te pūkohukohu mai te āhua, he pūhore te āhua o te tipu me te hua o te kai.

Nā ēnei ture, nā ēnei tikanga, ka pūtahi te noho a te tokowhitu nei. Ka mihi nui atu te tangata ki a rātau.

Painting of sun, leaves and bird.

Anei tētahi waiata whakamihi atu, whakahōnore atu a te tangata ki Te Whānau o Matariki.

Ka tahi ti
Ka rua ti
Ka haramai te Patitore
Ka rauna
Ka rauna
Ka noho te Kiwi Kiwi
He Pō
He Wai
Takitaki nō Pīnopā
Ka huia mai
Kai ana te Whetū
Kai ana te Mārama
Ko te Tio e rere rā
Runga pekapeka
Kotore wīwī wāwā
Te Manu ki o tau
Tihē Mauri Ora!

Ki runga ^



Site map


Footer: