Ētahi kaitiaki o te rohe o te Whānau a Apanui
Nā Roka Paora
Ko ngā kōrero mō ngā kaitiaki o tōku rohe he rongo kōrero noa. Kāore kē ahau i kite, engari kai te mahara tonu ngā kaumātua o nāianei ki ngā kaitiaki o mua.
He aha te kaitiaki? Noho ai te kaitiaki i hea? He aha ngā tikanga e pā ana ki te kaitiaki?
Ko ngā kaitiaki o te moana he whai, he pioke, ā, he kōmā te kara. Tiaki ai ēnei ika i ngā toka kuku a tēnā hapū, a tēnā hapū o tēnei rohe. Ko te nuinga o ngā kaitiaki toka kuku, he whai. Ina haere te tangata ki te ruku kuku, me mōhio tonu ki ngā tikanga. Anei aua tikanga.
Kaua e poka noa.
Mauria he kete hou, kaua ko ngā kete kai o te kāinga.
Kaua te wahine mate marama e ruku i ngā toka kuku.
Kaua e hāparangi i te wā e ruku kuku ana.
Kaua te rāwaho e poka noa ki te ruku i aua toka.
Me haere anō i te taha o te tangata whenua.
Kore rawa te tamariki e whakaaetia kia ruku kuku, kai hīanga haere, kai hāparangi rānei, ā, ka aituā.
Ko te nuinga o ngā kairuku kuku o mua, he wāhine. Ko rātou ngā tautāwhi i ā rātou whānau. I ēnei rā, ko ngā tāne ngā kairuku kuku.
Ki te hunga mōhio ki ngā tikanga, ka puta ana te kaitiaki, arā, te whai, ka āta āia atu mā te kete, ka wātea noa te toka mō te ruku. Engari ko te hunga takahi tikanga, ka takarure mai te whai, ā, ahakoa marino te moana, ka puta ohorere he ngaru, ka whiua atu te tangata hara i te toka kuku.
Kua mōhio nei ahau ki ngā tikanga e pā ana ki te kaitiaki o ngā toka kuku, ka hoki aku mahara ki te wā i a au e haere tonu ana ki te kura tuarua. I haere māua ko taku tungāne ki te ruku kuku. Tino timu te tai, mārama ana te takere o te moana, ā, kore kē nei he ngaru. He tata noa mai te toka kuku nei ki te tāhuna. I tae noa ake te wai ki ō māua hope. Ko au i piki ki runga i te toka pupuri ai i tā māua pēke. Ko taku tungāne i te muru i ngā kuku. Mōhio rawa ake, kua porowhiua ahau e tētahi ngaru ki rō wai. Kāore māua i kite whai, kāore māua i kite pioke. Nō muri noa nei ka mōhio ahau kaua e huri tō tuarā ki te au o te moana. I pērā ahau, i te huri taku tuarā ki te au o te moana. Tērā pea koinei anō tētahi o ngā tikanga e pā ana ki ngā kaitiaki o te moana.
Nā, ko te kaitiaki pioke, me tino mātau te tangata ki ngā tikanga. I rongo ahau i tētahi kōrero mō tētahi wahine i ngaua e te pioke, ā, mate rawa, nōtemea i herea e ia tana kete ki tana hope mai i tētahi pū harakeke tapu. Ko ia anake i aituā. Kāore kē ētahi atu o ngā wāhine ruku i raruraru.
He kaitiaki anō o te tuawhenua. He kurī a ētahi rohe, he ruru a ētahi. He tokomaha tonu ngā tāngata o tēnei wā kai te tiaki tonutia e te ruru. Inā hoki mai te whānau i a rātou hāereere i te pō, ā, ka tata atu ki te kāinga, ka puta te ruru ki te ārahi atu i a rātou ki te whare. Engari te kurī, kua kore noa ngā whānau o nāianei e mātau ana. I rongo kōrero ahau — kāore kē tēnei kaitiaki e āta kitea ana. Ma te konihi i ō waewae e mōhiotia ai ko te kurī kaitiaki tērā.
Kāti i konei. Noho ora mai te hunga mā koutou nei ēnei kōrero.