Te waka Aurere – te wāhanga tuarua

Nā Te Uri o Te Houtaewa

He maha ngā huihuinga i whakatūria e Hekenukumai i Aurere, hei wānanga mō ngā tāne e haere ana i runga i te waka, kia mōhio ai rātou ki ngā āhuatanga o te moana, o ngā hau, me te rangi. Ko ēnei hoki ngā tohu hei ārahi i a rātou, i a rātou e haere ana i Te Moana nui a Kiwa. Tētahi anō o ngā take i huihui ai rātou, kia kite ai rātou i te āhua o te waka i runga i te moana, me te whakatata i ā rātou ki ā rātou, tētahi ki tētahi. Ahakoa te nuinga o ngā kaumoana nō Te Taitokerau, ko ētahi no wāhi kē, ā, huri noa i te motu.

I te wā e tāraingia ana te waka, ka mōhio ngā tāne nei ki te āhuatanga o ngā tikanga e pā ana ki ēnei mahi tapu, mai i ngā karakia, ā, tae noa atu ki te mānutanga o te waka. Nātemea, e rua kē ngā tahataha o tēnei waka, me te wāhi moenga ki waenganui, kia pai ai te haere tika a te waka i runga i te moana, he maha ngā rā i mahi ngā kaimahi i ā rātou toki ki te whakarite i tēnei kaupapa.

I ngā pō, pēnā rā e mārama ana te rangi, ka noho ngā tāne i waho i te whare, mātakitaki whetū ai. Mā ēnei hoki ka mōhio rātou i te ara tika mō rātou e haere ai. Ko te kaiako i a rātou ki ēnei tohu, ko tētahi kaumātua nō Satawal, Micronesia. Ko tana ingoa ko Mau Piailug. He tino tohunga a ia mō ēnei mahi. Me mea rā he taonga tuku iho tēnei kua mau i a ia mai i ōna tūpuna. Te āhua nei kua ngaro tēnei āhuatanga ki a tātou te iwi Māori. Torutoru noa iho o tātou e mau tonu ana i tēnei taonga. Nā tō tātou kore anō e haere kaha i runga i Te Moana nui a Kiwa mā te waka, i kāhore ai pea tēnei taonga ki a tātou. Engari kua tīmata ake ētahi whare wānanga ki te ako i ēnei tohutohunga. Tētahi o ēnei whare e whakahaeretia ana ki te one i Tokerau Moana.

I nga rā whakatā, Rāhoroi, me te Rātapu kua tae tae mai nga tāngata o te waka ki Aurere ki te mahi i ō rātou mahi. Engari i mua atu i tō rātou taenga atu ki Aurere, kua haere tētahi o ngā iwi kāinga ki te hao ika, ki te kohikohi tuatua me ērā atu kaimoana, pēnā rā e tika ana te tai, hei whāngai i te manuhiri.

I te atatū, e pōuri tonu ana, kua ara ake ngā kaumoana, ka tīmata rātou me te karakia, tuarua ko te horoi, na, i muri iho, ko kai i te kai tuatahi o te rā. Ā, kātahi anō ka tīmata ki te mahi i ngā mahi i runga i te waka. Nā, pērā tā rātou haere, ā, pō noa. Nā, ko kai anō. Mutu te kai i te pō ka noho noho rātou, kia kōrero i ō rātou whakaaro mō ngā rā e haere ake ana. Ko tutuki kē i nga kaumātua te ingoa mō te waka. Nā rātou i whakahua hei ia ''Te Aurere." Ko tera hoki te ingoa o te moana i takoto tuatahi ai te waka nei.

Kihei roa i muri iho, ka puta te tono a Hekenukumai ki a Tainui kia haere ake rātou ki Te Taitokerau ki te whakatapu, ki te whakatinana i a Te Aurere. Nā, ka tae atu Te Arikinui Te Atairangikāhu me ētahi o ōna kaumātua rangatira o Waikato. Ka whakatapua e rātou te waka. Ko te mea tika anō tēnei kia tiakina ai te waka me rātou o runga. He hui tino nui tēnei i kitea e ngā iwi o te motu.

Kua tika kē i a rātou, ko wai mā ngā tāngata me haere i runga i te waka. Nā te tawhiti, metemea ko tēnei te haerenga tuatahi i Te Moana nui a Kiwa a te waka, o ngā tau tata nei, ko te hiahia he toru kaiārahi, he iwa kaumoana. Nā, ko rātou katoa ki raro i te rangatiratanga o Stanley Conrad.

Engari he maha o rātou i hiahia, i whai, i pakari, ki te haere i runga i te waka. Engari hei a rātou ngā toetoenga, kei whara tētahi o te ope tuatahi, nā hei i a rātou ngā tāngata me hou atu ki te whakakī ērā tūranga pēnā ka wātea. Ko ngā kaiārahi nei e toru, ko tētahi nō Hawaii, ko Clay Bertlemann a ia. Me Mau Piailug hoki o te moutere Satawal, Micronesia rāua ko tana pononga, hei whakamārama i ana kōrero, mai i tō rāua reo ki te reo tuarua ki ngā kaumoana.

Ahakoa e hē ana ngā tai me te hau ki te haere mā waka mai Aotearoa ki Rarotonga, ko te hiahia, me haere te waka ki Rarotonga i te marama o Oketopa, ki te tae ki reira mō te huihuinga a ngā tāngata katoa o Te Moana nui a Kiwa. Ko tutuki kē hoki tērā kaupapa. Nā, ahakoa anō, te haere ki tēnei hui nui, otirā tēnei hui tuaono kua whakatūria i tēnei taha o te ao hei wāhanga mō ēnei iwi ki te mahi i ō rātou mahi tapu tūturu, hei mātakitaki mā te katoa.

Nā, ka whakaarongia me haere Te Aurere, he waka tūturu ki te tautoko, ki te whakamana ngā Māori e haere atu ana ki Rarotonga mō te kaupapa. I te tatanga ki te wā e haere ai te waka ki Rarotonga, ka haere a Hekenukumai ki te rapu i tētahi waka, waka tauiwi, hei haere tahi me rātou, te tikanga rā hei waka tautoko.

I a ia e rapu ana i tēnei waka, ka whakaarongia e ngā kaumoana me ngā tāngata mōhio ki ēnei āhuatanga, hei aha ngā kai tika me mou e rātou i runga i te waka. Ko te take, ngā kai nei hei kai whai oranga mō ō rātou tinana, hei kai whakamahana i a rātou, pēnā ka riri a Tangaroa rāua ko Tawhirimātea. Tuarua, ngā kai nei, hei kai ngāwari, māmā noa iho ki te whakamāoa. Tuatoru he kai pai mo te tiaki e kore e kinongia e te rā e te hau hoki.

Ki runga ^