Te Maiki Pou Kara, Kororāreka
Nā Josephine Reid ngā tuhi Pākehā, nā Kene Martin rāua ko Tūpuna Te Riri Maihi Kawiti i whakamāori.
Ko te rā tēnei i tohungia hei rā tirotiro mō tō mātou kura i te Pou Kara o Maiki. Kei Kororāreka te pou e tū ana, ā, ko te whakaaro kia tirohia i mua i te whakaheketanga mai i a ia ki te whenua kia whakaorangia tana mate pirau. Ko ngā tāngata o Te Papa Atawhai hei mahi i tēnā mahi.
I ahau e titiro whakamīharo atu ana, ka tupu tētahi aroha tino nui mō Tūpuna Maihi Paraone Kawiti ki roto i ahau. He aroha mō tana kaha māia me tana toa ki te whakaara taonga ātaahua pēnei, hei mea tirotironga mō mātou, ōna uri whakatupu.
Ka hoki aku whakaaro ki te wā i tonoa rā a Ngāti Hine me ētahi atu hapū ki te tapahi rākau kauri, mai i te ngahere o Whangaii i Kawakawa. Ka hinga te kauri, ka tōia ki te awa tupuna, ki Taumarere. Te taenga atu ki reira, ka tōia mā ngā waka ki tērā taha o te awa moana rā, i raro iho o te puke ikeike o Maiki, ka āhua kite atu ahau i a Tupuna mā, e tō haere ana i taua rākau kauri i roto i te wai. Ka rongo hoki ahau i ō rātou reo karanga, me te kite i ō rātou hoe e patii ana i te wai. Ka tangi mahara ahau ki a rātou mā.
Te taenga atu ki Kororāreka, ka tōia anō te rākau e Ngāti Hine me ōna hapū āwhina ki te wāhi o Edward Cook, nāna i mahi, oti noa te pou. Ko te utu kotahi rau e toru pauna mō tana mahi. E whitu tekau mā rima putu te roa o te pou, ko te kurupae nā Te Kapotai i hōmai. I te whā o Tīhema, 1857, ka kawea te pou ki Maiki. Nā ngā uri tonu o Kawiti rāua ko Hone Heke i kawe. E toru rau rātou ki te mau i taua pou i te tāone o Kororāreka, tae noa ki Maiki puke. Ka whakaarahia, ka tū ki runga.
Ko tētahi atu mea aroha ko te mahi kohi moni a ngā hapū o Kawiti rāua ko Heke, me ētahi tāngata Māori takitahi i whai ngākau ki te āwhina i ngā mahi whakaara i te pou. Kotahi rau whā tekau ma whitu te moni i kohia.
I te otinga o tā rātou mahi ki te whakatū i te pou, ka puta ngā kōrero a Tupuna Maihi ki te iwi katoa, Māori me te Pākehā, "Mō te Pou Kara kua ara nei, nā Heke, nā Kawiti, i tūraki, nā mātou i whakaara. Ināianei, e kore tētahi o mātou e tae a muri nei ki te tapahi i tēnei pou. Ka tapaia te ingoa mō te pou, ko te Whakakotahitanga, arā, ko te whakakotahitanga a te Māori, me te Pākehā."
I runga i ērā kōrero ka whakaaro ahau, "Āe Tupuna, e mahia tonu ana aua tohutohu āu, i runga i te aroha me te rangimārie.