Ka haere a Tāwhaki ki te tāone
Nā Sidney Mead
Ko te rā toru o te wiki he Wenerei. Koianei te rā i hokona mai ai e Te Whetū tētahi motokā hei mau haere i tāna hūnuku. Kāore rawa e warewaretia tēnei Wenerei. Ka maumahara tonu ngā tamariki ki te taenga mai o te taputapu mīharo o tō rātou matua, arā, tō rātou motokā. Ka mīharo rātou ki te haruru o taua motokā. He waiata tino reka tēnei ki a rātou. Ko tana auē he pēnei i te tangi a te hipi nei, engari ki a Tāwhaki mā he tangitangi tino reka kē. Ki reira rātou whakatangitangi ai i tō rātou motokā. Mutu kau ana te whakatangi a tētahi kua rere atu anō ko tētahi. Puta mai ana ngā iwi katoa o Parahaki ki te whakarongo, ki te mīharo, ki te mātakitaki hoki i te waka o Te Whetū.
I te ata pō tonu o te Tāite ka maranga te hūnuku o Te Whetū ki te whakatikatika i a rātou mō te haere ki te tāone. Ka mea atu a Te Whetū ki tōna hoa wahine, "Ē, me tahitahi anō pea koe i ngā puehu o tō tāua waka; he paruparu rawa mō te tāone." Ka whakahoki te hoa, "Me pēhea hoki e taea ai te tahitahi ināianei? Kei te pōuri tonu a waho, ana, kāore e kore kua mākū katoa." Ka mea anō a Te Whetū, "Kua tika hoki tāu. Ā kati, hai: aha! Taihoa pea kia tata atu tātou ki te tāone, ki reira tahitahi ai." Ka huri ia ki a Tāwhaki ka mea atu, "Tīkina he wai mō te motokā."
Ka pātai a Tāwhaki, "Mō hea hoki tēnā wai?"
Ka kī atu tana matua, "Mō te tīkera, te mea i mua tonu i te waka.
He pōtae tōna pēnei anō i te tīkera.
He reitieta te ingoa o taua mea ki ngā pākehā. Me tango e koe te pōtae ka whakakī
ai ki te wai."
Ka haere a Tāwhaki ki tāna mahi. Ka mea atu a Te Whetū ki tāna tamāhine ki a
Haumapuhia kia whakatikahia te hāte o Heke. Ka kī ia, "Tino kino kē te panekāka
o tēnā tamaiti. Ākuanei ka whakamā tātou i a ia i te tāone."
Ko ngā tāina o Tāwhaki ko Haumapuhia, ko Mihi, ko Tāne, ko Heke. Tekau mā rua
ngā tau o Haumapuhia, tekau ō Mihi, e waru ō Tāne, e rima hoki ō Heke.
Ka noho te hūnuku ki te kai. Ka mutu tā rātou kai. Kua mārama a waho. Ka puta ake a Te Whetū rāua ko tōna hoa wahine; e haere atu ana ki te motokā. I muri i a rāua ka whai mai a Tāwhaki, a Haumapuhia, a Mihi, a Tāne, a Heke hoki. Ka piki rātou ki runga i tō rātou waka. Ko Heke, te mōkai, ka noho ia ki mua, ki waenganui i ōna mātua, ko Tāwhaki mā ki muri. Ka haruru mai te motokā, kātahi ka haere. Ka koa katoa ngā tamariki, me ngā mātua hoki mō tēnei haere pārekareka.
Tae atu ana rātou ki te toa i Parahaki ka peka rātou ki te hoko penehīni mō te motokā, ki te hoko ngau hoki hei ngaungau haere mā rātou. Ka kite mai a Ngāheu i tōna hoa i a Tāwhaki ka tīwaha mai, "E hoa Tāwhaki, e haere ana koutou ki hea?"
Ka whakahoki a Tāwhaki ka mea, "E haere ana mātou ki te tāone ki Rotorua. Kei te pīrangi koe ki te haere?"
Ka whakaae atu a Ngāheu. Kei te tino pīrangi ia. Ka pātai atu a Tāwhaki ki tōna matua mehemea e whakaae ana ia kia haere tōna hoa a Ngāheu i tō rātou taha.
Ka kōrero atu te matua, "Pai noa iho. Engari me noho ia i runga i ā koe, kei te ki hoki tō tātou waka."
Pau katoa te rere a Ngāheu ki tōna kāinga. He waimaria kāore i tino tawhiti i te toa. Kāore i roa ka puta ake a Ngāheu, e mau haere ana i ētahi o ōna kākahu tāone. Ko te tarau anake te kākahu kua uru ia ki roto. Piki atu ana a Ngāheu haere ana te motokā. Ka tīmata a Ngāheu ki te whakamau i ōna kākahu. He mahi uaua tonu, tokorima hoki rātou kei muri e noho ana. Ka mau ia i tōna hāte, i tōna poraka, i tōna koti. Mau ana ēnei ka tahuri ia ki te whakamau i ōna hū.
Ka kī atu a Tawhaki, "E hoa, nōnahea ō waewae i horoia ai?
Te haunga hoki!"
Ka whakahoki atu a Ngāheu, "Ei, kia tika rā, he mā ake pea aku waewae i tō kanohi!"
Ka kī atu a Tāwhaki, "E hoa, e kino ō hū porowhiua atu ki waho!"
Ka mea anō a Ngāheu, "Kaua hoki e pēnā ki tō hoa. He heru anō tōu?"
Ka kī atu a Tāwhaki kāore ōna heru, engari pea a Haumapuhia. Ka kī atu a Ngāheu ki a Haumapuhia, "E kare, hōmai tō heru ki a au hei heru i aku makawe kia pai ai, kia pīrangi mai ai ngā kōtiro o Rotorua ki a au. Anei taku pounamu hinu hei whakapiata i aku makawe."
Ka kūmea ake e ia tana pounamu hinu, ka ringihia tētahi wāhi ki roto i tona ringa, kātahi ka pania ki ōna makawe. Nā te reka o te kakara o te hinu, ka rere atu hoki a Tāwhaki ki te pani i ōna makawe. Mutu ana tāna, ka rere atu ko Tāne. Ka whakaaro ngā kōtiro he pai tonu pea me pani hoki ōrāua makawe. Pau katoa te hinu! Kakara ana te motokā.
Ka mea atu a Tāwhaki ki a Tāne, "E hoa, kāti noa te heru i tō waero hōiho! Hoatu te heru ki a Mihi." Ka kī atu a Tāne, "E, ko tōu anō te waero hōiho!"
Ko tō rātou motokā kei te pai rawa atu te haere.
Piki atu, heke atu i ngā puke, pai noa iho. He maha tonu ngā motorore kua whakarērea ki muri.
Ka kōrero a Te Whetū, "He tangata mīharo te tangata nei a Hēnare Whōto, nāna hoki i hanga te taputapu nei. E, he tino tohunga kē! Titiro ki te mahi a ōna ringaringa, te
motokā nei. E, ka mau te wehi!"
Ka pātai atu a Tāwhaki pēnā nā Henare tonu i hanga tō rātou waka. Ka whakahoki tōna matua, "Nāna tonu, nā te tohunga nei nā Hēnare. He tangata tino mārama.
Whakarongo ki te haruru o te taputapu nei. Pai noa iho."
Ka whakarongo rātou katoa, ka whakapai i te ingoa o Hēnare Whōto.
Ka mea ake a Ngāheu, "He aha te ingoa o te motokā nei?"
Ka kī atu a Tāwhaki, "He Model A ki te pākehā. Kāore au e mōhio ana, he aha rā ki a tātou."
Ka kī ake te whaea o Tāwhaki, "He motokā, koinā te mea nui ki a tātou. Hei aha te Model aha ake rānei!"
I tēnei wā, kei te waiata a Haumapuhia. Kāre i roa ka waiata rātou katoa me te haruru mai anō o te motokā. Mutu ana te waiata i tētahi waiata, ka whakatangihia e Te Whetū te mea whakatangitangi o te waka. Ka kata te iwi nei, ka pakipaki i ō rātau ringaringa Ka puta ake tēnei waiata i te whaea o Tāwhaki.
Kore au e pai Ki te piki wākena;
Engari motokā, Ka piki atu au e!
Ka waiatatia taua rārangi, ka hakatia. Pūkana mai ana ngā karu o Te Whetū, ka whātero te arero! Ka wareware ia ki te mau ki te wīra o te waka. Kātahi ka haere te motokā i tāna haere. Tata tonu ka tahuri!
Ka mea atu tōna hoa wahine, "Ei, ki ā koe hoki, kia tūpato, kei mate tātau i ā koe."
Ka kī atu a Te Whetū, "Ka tika hoki. Koinā te he o te haka me te taraiwa hoki. Ā, kāti,
mā koutou e haka ā tātou waiata!"
Ka kī ake a Tāwhaki, "Pēhea te tawhiti ki te tāone ināianei?"
"Tawhiti noa atu.Kāre anō tātau kia tae noa ki Waiotapu."
Mutu ana tāna kōrero, kātahi anō ka rongo rātau e pakū ana tētahi wāhi o te motokā, ka kotiti haere Ka mea te whaea o Tāwhaki, "He aha hoki tēnei raruraru kua tae mai nei ki a tātou?"
Ka whakatūria te motoka e Te Whetū, ka puta rātou katoa ki te titiro i te raruraru.
Ka kitea e Tāwhaki. "Anei te raruraru! Kua pakaru te taea!"
Ka kī ake a Te Whetū, "Ka raru hoki tātou i te taea nā. Ana, e hoa ma, tangohia, ka whakamau ai i tēnā i muri nā. Tino waimaria he hou tēnā."
Tahuri ana a Tāwhaki raua ko Ngāheu ki te whakamau i te taea hou, a, ka mutu, ka haere anō te iwi nei.
Ka pātai a Tāwhaki ki tōna matua, "Nā Hēnare anō i hanga te taea i pakaru rā?"
Ka whakahoki a Te Whetū, "Ehara nāna! Nā tētahi tangata noa atu i hanga tēnā.
Mehemea nā Hēnare i mahi, kāore e pakaru!"
Nā tēnei kōrero ka noho puku a Tāwhaki. Ka haere pai anō te motokā, ka hipa ngā
māero, a, ka tata ki te tāone. Ka kī ake a Te Whetū, "Ā, me tū tātou ināianei ki te
tahitahi i tō tātou waka, ki te whakatikatika hoki i a tātou."
Ka tū, ka whakatika rātou ki te tahitahi, ki te whakapai hoki i te motokā. Ana! piata mai
ana! He tau tonu! Piki atu ana rātou, ka haere anō. Ka nui hoki te koa o ngā ngākau, kua tata te tae. Kei te wawata ngā tamariki, kei te whakaaro mō ngā aihikirīmi hei mitimiti mā rātou, mō ngā rare hei ngaungau, mō ngā toa hei hokohoko taonga papai, mō tētahi pikitia hoki hei mātakitaki mā rātou. He rā tino koa tēnei.
Engari he aha hoki tēnei? Kua tū te motokā. Kei waho te hūnuku e tirotiro haere ana. Kei te kōrero a Te Whetū.
"E hoa, Tāwhaki, tīkina atu te taputapu a Hēnare e takoto mai rā!" Kua makere tētahi o ngā wīra. Kua hipa kei mua noa atu e takoto ana. Ko Ngāheu mā kei te kimi haere i ngā mea pupuri i te wīra ki te motokā. Kua pēnei ētahi i te kararehe nei. Kei runga i te oneone e tiro haere ana.
Ko Te Whetū kei te taha o tana motokā e tū ana. Kua tūpou te māhunga. Ka tangi ia ka mea, "E hoa Hēnare, he tino kino koe ki tō hoa ki a Te Whetū. He aha koe i penei ai ki ahau? Tino raru au i ākoe i tēnei rā!"
Ka kitea ngā mea nei, ka mauria mai ki te motokā. Ka tahuri a Tāwhaki rāua ko Ngāheu ki te whakamaumau. Ahakoa tō rāua kuare, ka whakamomori tonu rāua. Ka titiro ngā tamariki ki tō rātou matua, ka aroha, kua kite hoki rātou i te pōuri i runga i a ia. Heoi, ka mutu te whakamau ka kī atu te hoa wahine o Te Whetū ki a ia, "Haramai rā, ka haere tātau."
Haere ana, kore rawa tētahi i kōrero. Ā, ka tae ki te tāone. Kua koa anō ngā ngākau.
Kua āhua katakata anō a Te Whetū.
Kātahi ka mea atu a Tāwhaki ki tōna matua me te kata anō, "Nā wai anō i hanga te wīra i makere mai rā?"
Ka mea atu a Te Whetū, "Nā te taewaru nei, nā Hēnare Whōto! Kia tere tō haere
atu, kei kīkia atu koe!"