Tētahi haere i te pō
Nā Kātarina Mataira
E heke ana te ua. E heke ana ki runga i ngā maunga, ki runga i ngā puke, i ngā rākau o te ngahere, i te huarahi, ki runga hoki ki tētahi whare nohinohi e tū ana i te taha o te huarahi.
Nō te Kaunihera taua whare. He wāhi nohonga mō ngā tāngata e mahi ana i runga i ngā huarahi. Ko ngā mea i roto i tēnei whare he ruarua noa iho; e rua ngā moenga, he tēpu, he kāpata, me ētahi pouaka. He kānara i runga i tētahi o ngā pouaka, he primus i runga i te tēpu, me ētahi kōhua, ētahi pereti, he kapu, me ētahi atu taputapu kai.
Ka puare te tatau o te whare nei, ka hou mai ētahi tāngata tokorua. E wiriwiri ana nga korekē nei i te makariri, kua tino mākū hoki rāua. E kore e roa kua makere ngā kākahu mākū, kua mau ngā tarau, nga hāte maroke. Kātahi rāua ka tīmata ki te mahi kai. Ko tētahi kei te waru rīwai, ko tētahi kei te tahu i te primus.
"Kei hea rā tō tāua hoa?"
Ko Pūrewa tēnei; he koroua, engari he tangata tino kaha ki te mahi. Ka whakahoki atu tōna hoa, ko Pua tōna ingoa, "Aua. Kei waho tonu pea e hurihuri haere ana." He tangata tino mōmona a Pua, ko tōna puku e tautau ana ki waho o tōna tarau, nō te mea e kore e kapi te tātua ō tōna tarau i taua puku nui. Ka kī anō a ia, "Kua tino ngenge ahau i ngā kōrero a tō tāua hoa. Mai rā anō i tōna hokinga mai i Ākarana, he aha te mea, he aha te kōrero, kua taea e ia tētahi mea pai ake."
"Āe. He tika tō kōrero, engari kei te tamariki tonu. Kia pakeketia ka mōhio pea."
"Āe pea. Waiho tēnā. Ko te mea e tino whakatakariri ana ahau, ko te mea, kua tino whakahāwea a ia ki tōna taha Māori. Ki a ia he kino katoa ngā mahi Māori, tae atu ki ngā mahi, ki ngā kupu a ō tātou tipuna Māori. E kī! E kī! Te taurekareka!"
"He tika tō kōrero, engari me pēhea ka taea te whakatika ōna whakaaro?"
Kore rawa a Pua i whakahoki atu, nō te mea, kua puare te tatau, kua hou mai a Rāmeka, tō rāua hoa mahi. He taitama ātaahua te tama nei; he tangata roa, te pai o te tipu. E rere ana te wai i ōna kākahu, kāhore hoki he koti. Kua tino mākū rawa ia.
Ka kī atu a Pūrewa, "E tama! Tō mākū hoki! I hea koe?"
"I haere au ki te ngahere ki te titiro haere. I rongo au i te haunga poaka puihi."
"Kāhore koe i hoki mai ki te tiki kākahu maroke, i te koti hoki, i mua i tō haerenga? Ākuanei ka mate koe i te rewharewha."
Ka kata a Rāmeka. "E tā! Nō te koroua anake tēnā mate, ēhara nō te tangata kaha pēnei i a au nei."
Ka noho puku a Pūrewa.
Muri iho i tā rātou kai, e nohonoho ana rātou i te tēpu, e kōrerorero ana. Ko Pūrewa kei te whakahua.
"Kore rawa kōrua e pōhēhē he iwi e noho ana i tēnei kāinga, i ngā rā o mua. I runga atu nā, he pā nui e tū ana, ā i kō, i te taha o te awa, ko ngā māra a te iwi. Ka haere taua iwi ka hoki mai anō te ngahere ki te awhi i te whenua."
"He aha te take i haere ai te iwi?" Ko Rāmeka tēnei.
Ka whakahoki atu a Pūrewa, "Nō te mea i matemate katoa ngā rangatira i ngā whawhai Pākehā, kāhore he tangata hei ārahi i te iwi. Kua kowhetewhete rātou. Ko ētahi i haere ki te mahi mā ngā Pākehā, ko ētahi i haere ki ō rātou whanaunga i ēra atu takiwa; ko ētahi i matemate, nā te waipiro, nā te mate, nā te ngoikore i patu. Ka toe mai ko tētahi koroua me ana tamariki anake. Ko Whakapiripi te ingoa o te koroua nei, kua tata tonu te hemo. Ka ui atu a ia ki ana tamariki kia noho rātou, kia mate ai ia i te kāinga o ōna tipuna. Nō tōna matenga ka tāpuketia i te maunga rā. Muri iho ka tahuna e ana tamariki te toenga o ngā whare i mua i tō rātou haerenga. Ko te urupā anake te mea e tū tonu ana."
Ka wehi a Pua i ēnei kōrero, kua tirotiro haere ki muri i a ia. Ka kata a Rāmeka, ka mea atu, "E hoa kei te mataku koe?"
"Kāhore au i te mataku, engari he wāhi tapu tēnei. Kia pai ō kōrero."
Ka tino kata rawa a Pua, ka mea atu, "E tama! Mō te aha? He aha kei konei ināianei? He rākau anake. Mā te rakau au e patu?"
"Pokokohua! Meinga pēnā rawa tō whakahīhī, tēnā me haere koe ki te urupā i runga rā. Tēnā pea ka puta mai a Whakapiripi ki te hongi i a koe!"
Kua tino whakatakariri a Pua, engari ka kaha kē atu te kata a Rāmeka, ka kī atu, "Ka pai tēnā. E tino haere ana au. Ka kitea ākuanei ko koe kē te pōrangi. Engari e kore au e haere mō te kore take noa iho. Me peti tāua. Meinga ka tae au ki taua urupā, me utu mai koe e rima pauna ki a au. Mehemea kahore au e tae, māku e utu tēnei moni ki a koe." "Me pēhea au ka mōhio kua tino tae koe? Ākuanei pea ka haere atu koe ki waho noa iho nā hurihuri haere ai, ka hoki mai anō."
"Māku e mau tētahi rākau; nā, ko te wāhi pakaru o te pouaka nā. Me whakakoi tētahi taha. Kia tae au ki te urupā, māku e paopao te rākau nei ki roto i te whenua. Mō te awatea tātou katoa ka haere ai ki te titiro." Kua kitea kei te tino koa a Rāmeka ki te haere. Ka tiro atu a Pua ki a Pūrewa, engari kāhore te koroua e kōrero. Nāwai rā, ka huri atu a Pua ki a Rāmeka, ka mea atu, "Mahi atu e hoa."
I tēnā, ka tū a Rāmeka ki te tiki i ōna hū, i tōna koti, ka pātai, "Me pēhea au ka tae ki te urupā?"
Kātahi anō a Pūrewa ka kōrero. "He taiapa kei runga atu kei te taha o te huarahi. Me whai atu koe i te taiapa. E kore rawa e ngaro te urupā. Kei te tū tonu ngā tekoteko i ngā wāhi i tapuketia ai nga tūpāpaku."
Kua mea a Rāmeka, "Hangahanga noa iho te riro mai o tēnei rima pāuna." Kua puta atu a ia ki te pōuri, e whiowhio haere ana.
Kua mutu kē te ua, engari kei te pupuhi te hau i ngā rākau.
E takoto ana te kohu i te awa. Ko ngā kapua kei te piri tonu ki te rangi; kei te pōuri tonu te whenua. Kei te pai te haere a tō tātou hoa. Kua kitea te taiapa, e eke atu ana ki te puke. Kua waia ōna whatu ki te pōuri; he hangahanga noa iho te haere. Ko ōna whakaaro kei te rima pāuna a Pua; kei te katakata tonu a ia ki a ia. Ka whakaaro ia, Kia riro mai taua moni, me tango mai pea e au tētahi o aua hate uiraira rā, mō te haere ki te kanikani ā te Hātarei. Me ētahi hū hou; ngā mea e rua rā ngā kara, pērā i ngā hū o ngā taitama o Ākarana. Whū! Kātahi ngā kōtiro ka minamina mai ki a au'
Ka puta atu ia i tētahi ngahere, ka kite atu ia kua āhua mārama haere; e whata mai ana te marama i muri i ngā kapua. Kua huri ōna whakaaro ināianei ki tana mahi.
Ka pai! E kore e roa kua tae au. Kei runga atu pea te urupā. Āe. Arā e tū mai ana ngā tekoteko. Whū! Engari ko taku ngenge hoki. Te tino tiketike o te wāhi nei. . . Āe, kua tae au. Me noho pea ki te whakangā. Āe . . . ki konei.
Ka noho ia. He tekoteko e tū ana i reira. Ka mea atu a ia.
"Tēnā koe e hoa." Ka whakaaro ano a ia.
Ka pai te āhua o te whenua i te pō . . . Ha! Kua pōuri haere anō. Kei te pupuhi tonu te hau . . . Ha? Kei te pupuhi tonu te hau, engari kāhore e turituri ana! . . . Āe, kei te pupuhi te hau, kei te ruru hoki ngā rākau . . . Engari? . . . Hau! . . . me mahi au i taku mahi, ka hoki ai!
Ka haere atu a Rāmeka ki roto i te urupā, engari, nā te whaiti o te wāhi nei i te tarutaru, i te tataramoa, e kore e kitea he wāhi tūnga. Ka huri atu ia, ka hinga i tētahi puare, ka tū atu, ka haere anō, ka pore i te pū rākau; ka tū anō, ka mania.
Ahakoa te huri a Rāmeka, he rākau e toro mai ana, he tātaramoa e rarapi mai ana.
Kua mataku haere tō tātou hoa; e heke ana te werawera i tōna rae. Ko ng whakaaro ināianei, kua rerekē.
He aha tērā? . . .
Kua mau taku waewae! . . .
He aha tērā? . . .
Kei te toto taku ringa! . . .
He aha tērā? . . .
Auē! . . .
He mea pango! . . .
He aha tērā? . . .
Aue! . . .
He wheua tangata! . . .
He aha tērā? . . .
Paoa te rākau! . . .
Anā, ki konei! . . .
Kia horo! . . .
Paoa te rakau! . . .
He aha tērā? . . .
Kei taku kaki? . . .
Paoa, kia horo! . . .
Paoa! Paoa! Paoa! . . .
Anā. . .
Me tū me hoki, kia horo! . . .
Ha? E kore e taea! . . .
Kei te pupuri tētahi mea i a au! . . .
Tētahi mea mātao . . .
He mea taimaha! . . .
He mea mākū! . . .
Auē . . .
Auē . . .
AUĒ!
Ko Pūrewa rāua ko Pua kei te purei kāri. Ka titiro atu a Pūrewa ki waho, ka mea, "Kua tīmata anō te ua."
"Kei te pēhea rā te haere a tō tāua hoa?"
"Kua roa e ngaro ana ināianei. Meinga e kore e tae mai ākuanei, me haere tāua ki
te rapu."
"Kore rawa au e haere ināianei! Me waiho mō te ata."
"Kua hinga kē pea. Kua whati te waewae, te kakī rānei."
"Nōna tonu te hē ... Ha? ... Whakarongo! . . . Kei te rongo koe?"
"Āe. He tangata e oma ana."
Ka tū rāua, ka oma ki te tatau, engari i mua i tō rāua taenga, kua rere mai te tatau, pakō ana ki te pātū. Kua hinga mai ki roto ko Rameka, kua tīhaehaea tōna kanohi, ōna ringa, ōna waewae, ōna kakahu. E heke ana te toto. Kāhore ōna hū, ōna koti, kua tino mākū anō a ia; e pipiri ana te paru, te rau rākau, ki a ia. E takoto ana ia i te wahi i pore ai ia; arā tonu kua hemo kē.
Ka tangohia e ngā koreke nei ōna kākahu, ka utaina ki te moenga. Ka horoia; ka mina ngā ringa, ngā waewae, te tuarā; ka takaia i te paraikete, ā, nawai rā, kua mahana haere a Rāmeka, kua moe. Nā te kaha mataku o Pūrewa rāua ko Pua, kore rawa raua e kōrero mō tēnei aituā. Ka kī atu a Pūrewa ki tōna hoa, "Me haere koe ki te moe. Māku e tiaki." "Kāo. Māku e tiaki, naku hoki tēnei mahi, nōku te he." Ka heke nga roimata o Pua.
I te awatea, i a Rāmeka e moe tonu ana, ka haere ngā tokorua nei ki te urupā. Kāhore rāua i mōhio he aha te take o tō rāua haere. Heoi anō me haere rāua. Kore rawa rāua e kōrero, engari nō te mea kei te whiti te rā, kāhore rāua e mataku ana.
Nō te taenga, ka tū raua ki te taiapa, ka titiro atu ki roto, ka titiro anō ki a rāua, kātahi ka tīmata ki te kata. Ko Pua e ruru ana i te kaha o tōna kata, e pupuri ana ki tōna puku, e wiriwiri nei i tana kata. Kua hou atu a Pūrewa i te urupā. No tōna hokinga mai, i roto i tōna ringa te koti o Rāmeka, me te rākau. Ko te rākau kei roto tonu i te koti o Rāmeka e titi ana.