Tō mātou tupuna
Nā Nan Reid ngā whakaahua
Ka kī mai tō mātou matua ki a mātou, "Kei te haere tō koutou whaea ki Pōneke ki te tiki i tō koutou tupuna."
Ka whakaaro mātou kei whea tēnā wāhi a Pōneke, ka pātai, "Kei whea tēnā wāhi?"
"Kei te wāhi matara, kei te moana, kei te wāhi tino nui te tāngata," te whakaatu mai a te whaea.
Ka kōrero mātou me te wehi noa atu i te kaha rawa o te matara, o te nui, o te aha, o tēnā wāhi o Pōneke. Kua kī ake tētahi o mātou, "Ākuanei ngaro ai tō tātou whaea ki reira. Kei te haere ia mā runga i te tereina mai i te pō ki te awatea? Ka pēwhea tana moe? Ka pēwhea tana kai?" "Auē! Ka rerekē tēnā haere!" te whakaaro ake i roto i a mātou.
Kāhore mātou i kaha ki te patapatai ki ō mātou mātua, te pākiki atu rānei pēwhea, pēwhea ngā āhua katoa mō tēnā haere, kei rīria mātou.
Kātahi mātou ka rere ki waho ki raro i ngā rākau ki tō mātou nohoanga ana hiahia mātou ki te noho noa iho, ki reira mātou kōrerorero ai mō te haere a tō mātou whaea. Ka mutu rā ngā mahi a tō mātou whaea, ka riro rāua ko tō mātou matua ki te whai i te tereina.
Ka noho mātou i te kāinga me tā mātou pēpē. Kua noho pai mātou, kua kore e pīrangi ki te kori. Kua noho noa iho, kua kōrerorero ki a mātou anō. Ka moe tā mātou pēpē, ka haria ki te moenga.
I te mea kua tata ki te ahiahi, kua piki aku tungane ki runga i te whare whakatare atu ai mehemea kei te hoki mai tō mātou matua i te tukunga atu i tō mātou whaea. Kāore i roa kua ara te "ō-ē!" Kua mōhio au kei te haere mai tō mātou matua. Kātahi mātou ka tūpeke, ka umere, ā, ka oho te pēpē, ka ngāngā te waha. Hei aha, i tō mātou koa kua tae mai tō mātou matua ki te kāinga. Kua rere a Tiare ki te kohikohi maramara hei tahu i te ahi, kua tuku iho a Takerei ki raro o te whare, kua rere ki te tiki wai hei whakakī i te tīkera. Ko ahau i noho ki te whakatika i tā mātou pēpē me te hoatu parāoa hei kai māna. I te tahunga a Tiare i tana ahi, ka kī katoa te whare i te paoa, ā, hei aha ka mate ō mātou whatu, ka putaputa ki waho. Kua rongo mātou i tō mātou matua e whiowhio haere mai ana, me te pātukituki haere mai o ngā waewae o tana hōiho i runga i ngā kirikiri o te huarahi.
Kua rere atu mātou ki te kēti, kua tu rārangi atu ki te whanga i a ia, ā, nō te taenga mai, ka tū te hōiho, ka tūpeke katoa atu mātou ki runga o te kiki. Ka tukutuku mātou ki raro, ka whiua atu te hōiho ki te wāhi hei tūnga mō te kiki. Ka noho tonu mātou, ka mātaki i tō mātou matua e unu ana i ngā taputapu o te hōiho. Ka mutu, ka haere a Tiare rāua ko Takerei ki te tiki i te pouaka tiāwhe mā te hōiho.
Ka hokihoki mātou ki te whare me te pēpē e noho ana i runga i ngā pakihiwi o tō mātou matua. Ka tae atu ki te whare kei te koropupū te tīkera, ka huri ahau ki te mahi tī. Ka noho aku tungāne, ka kōrero ki tō mātou matua i a ia e inu ana. Ka tahuri ahau ki te tunu kai, me te pākiki atu ā whea tō mātou whaea ka hoki mai? Pēwhea te āhua o tō mātou tupuna? Kei whea tōna kāinga tupu? Arā, i a mātou te maha o te pātai.
Nō tētehi rangi mai kua kī mai tō mātou matua, "E noho koutou. Kei te haere au ki te tiki i tō koutou whaea me tō koutou tupuna. Kaua e raweke i te ahi kei wera. Ka tae mai mātou a te ahiahi."
Kāore i roa, kua oti te whakanoho o te hōiho me te kiki i a Tiare rāua ko Takerei. Kua piki atu tō mātou matua ki runga, ka rere ngaro atu ana. Kātahi anō mātou ka noho puku, i te mea kua tae mai anō te āhua wehi ki a mātou katoa. Kua kore e kori, e hāmama, e rere, e kōrero. Kāore i roa tā mātou noho kua moe te pēpē.
Ka oho ake te pēpē, ka kai mātou. He mīti, he parāoa, he kamokamo, he taewa ā mātou kai. I te nui tonu o te miraka ki a mātou, ka riro koia tonu te inu mā mātou katoa. Ka ora tā matou hiakai, ka mutu te tangotango i ā mātou taputapu kai, ka putaputa ki waho rere kori haere ai. I roa tonu e kori ana, kua pahupahu ngā kurī. Kua rere a Tiare ki te titiro he aha ai te mea kei te aua e ngā kurī. He kiki kei te rere haere mai i runga o te huarahi. Kāore a Tiare i mōhio atu ko wai mā. Kua tū whakapiri a Tiare i muri o te rākau kei kitea mai a ia. Ka tata mai te kiki ki te kēti, kua kuhu rawa atu mātou ki roto i te rākau. Ka rere haere te kiki, kua tū mai i te kēti. Ka noho puku tonu mātou me te titiro atu he aha kē te mahi a te rōpū kua tau mai nei i te taha o te kēti ki tō mātou whare. Kei te tukukino kē i tā mātou manu tiaki, arā, i tā mātou makipai. Kua mōhio atu mātou he haere raweke te haere mai a ērā.
"Pokokōhua mā!" te hāmama ohorere a Tiare. "Kei , te raweke i tā tātou makipai!"
Kotahi tonu tā mātou rere ki te huarahi me te hāmama ō mātou waha ki tā mātou manu. Ko tēnei manu a mātou he tino mōkai nā tō mātou whānau. I runga i te mahi nui tonu a tō mātou whaea i tēnā rā, i tēnā rā, i te ako ki te kōrero, ka tino mōhio ki te kōrero. Nā konei rā hoki ngā tāngata rā i huri atu ai ki a ia, nō te mihinga atu. Ka oma atu mātou, ka kite atu i tētahi o te hunga rā e tuku ana ki raro, ka hopu i te manu, ka piki ki te kiki me te rerenga ngaro atu. Mahue mai ana mātou i muri me te hāmama o ngā waha. Kua tangi ake a Tiare, "Auē! E aku tēina me pēwhea rā tātou? He aha kē te kōrero ki ō tātou mātua ka hoki mai ā te ahiahi?"
Kua heke te roimata i aku kamo i te pōuri me te aroha ki tā mātou manu. Kātahi au ka hoki ki te titiro i a Pēpē. I taku taenga atu e oho ana. Heoi, ka hikina ake, ka haere māua ki te whare paku. Ka mutu, ka puta ki waho ki a Tiare rāua ko Takerei. Kei te kōrero rāua me te kī mehemea ka mau aua tāhae i a raua ka tino kurukurua, ka tino patua e rāua. I whakaaro anō rāua me tuku tēnei mahi ki te pirihimana.
I tēnei wā tonu, kua tata ki te hokinga mai o ō mātou mātua, nā, ka whakatika mātou ki roto o te whare ki te whāngai i te pēpē me te whakatikatika hoki i roto. Kāore i roa kua tahuna te ahi, kua kī te pouaka wahie, kua tae mai he wai i a Tiare, kua oti te pēpē te whakakaukau. I patua anō mātou e te paoa, ēngari muramura kau te ahi, kua kaha te ngiha, kua mutu te paoa.
I pai anō te haere o ngā mahi, kua rongo ahau i te tīmera e haruru ana. Huri kau atu taku titiro, kei te takataka iho ētehi otaota ki runga o te tō ngiha ai.
"Auē! Taukiri e! Kei te wera te tīmera. Tiare! Takerei! Kia tere!" taku hāmama ki āku tungāne. Rere atu ana ahau ki te whakatuwhera i ngā matapihi kia puta ai te paoa ki waho.
"Tūtakina! Tūtakina ngā matapihi! Kia tere!" te whakahau mai a Tiare. Tere tonu taku rere ki te tūtaki. Kei te kaha tonu te wera o te tīmera me te mumura a roto, a runga hoki, me ngā korakora ahi kei te puhaina ki te rangi. Ko te pēpē kei te ngāngā i te mataku. Kua mau a Tiare ki ngā pēke mākū, ka hora haere ki runga o te papa i mua o te tō kia kore ai te whare e wera.
Kua hāmama mai a Tiare, "Kia tere! E oma ki waho!" Kua rere au ki waho me te pēpē me tā māua tangi tahi. Kua kapo a Takerei ki te tini wai, kua poua atu ki runga i te tō. Kua hihī te wai, kua kī katoa te whare i te mamaoa. Tūtakina ana e Tiare ngā whatitoka, ka mea, "Haere mai, ka haere tātou."
Kua pōuri kē te rā ināianei. Kei te ngāngā tonu a Pēpē, me au hoki kei te tangi puku. Ka pīkaua a Pēpē ki taku tuarā, ka haere a Takerei ki te whare horoi kākahu ki te tiki kānara me te pātara hei rama mō mātou, nā, ka heke mātou ki te huarahi me te titiro whakamuri me te kite atu i tō mātou whare e mumura tonu mai rā te tīmera. I roa tonu mātou e haere ana i te arā ka ngenge, ka nohonoho i te taha o te rori i roto o ētehi rarauhe. I te pōhēhē noa i te mate i pā mai ki a mātou, ka noho te nui o te pōuri ki roto i aku tungāne, ka heke te roimata i aku kamo, me te tangi tonu a te pēpē, kāore i rongo i te kiki e rere mai ana. Kua tata tonu kē mai ki a mātou, kātahi anō ka kite atu. Kua rongo atu mātou i ō mātou mātua e kōrero ana.
"He aha tēnā e kā mai rā?" te inoi a taku whaea.
Ko taku matua, "He ahi tahu otaota."
" Kua kī ake taku whaea, "Me te mea nei ko tō tātou whare tērā kei te wera."
"Auē!" te tangi ake a tō mātou tupuna. "Taukiri ē! Āku mokopuna! Kia tere ki āku mokopuna!"
Kātahi anō a Takerei ka tū ake me tana kānara, me te waha nui atu, "E Mā! Taku matua!"
Arā, kua kitea mai mātou e ngā pakeke, me te karanga mai a te whaea, "Auē, tamariki mā! He aha te raiti e kā mai nei nā?"
Kua karanga taku matua ki te hōiho, "Whoa!" me te tūnga o te kiki i mua tata anō o mātou e nohonoho rā i runga o te whenua. Rite tonu tā mātou tū ki runga me te karanga me te tangi atu ki ō mātou pakeke, "E Māmā! E Pāpā! Kua tahuna tō tātou whare e mātou. I wera noa te tīmera i te tahunga atu o te ahi e mātou. Ka pēwhea tātou ināianei?"
"Kati te auē tangi noa, e hine," te kī a tō mātou matua. "Tēnā, pikipiki mai ki runga i te kiki," me te wepunga o te hōiho kia tere te toi ki te kāinga. Kāore anō te hōiho i tū tika noa, kei raro āku mātua e oma atu ana ki roto i te whare. Kua huakina ngā whatitoka. Kua uru taku pāpā, taku māmā me Tiare rāua ko Takerei. Kua kā mai ngā raiti, kua rere te huaki o ngā matapihi. I te nui tonu o taku pōuri me te wehi kei pau tō mātou whare i te ahi, kāore ahau i mahara ki tō mātou tupuna e noho rā i taku taha.
"E kō, taku moko," te rere mai o te mihi ki a au, me te awhi mai hoki i aku pakihiwi, "kei te pai. Kaua e raruraru. Kāore te whare i mate i te ahi. Aku mokopuna aroha! Nā tēnei haere mai a tō koutou tupuna koutou i hē ai i tēnei rangi. Hei aha! Kua tae mai ō koutou pakeke ināianei. Nō reira, tāua ka heke ki raro, ka haere, ka kuhu ki te whare."
I tēnei anō, ka puta taku matua ki te kiki ka kī, "I waimarie tonu tātou. He tika tonu tā ngā tamariki nei. Ko te tīmera kē i wera. I whai whakaaro tonu tō rātou mātāmua ki te hora i te papa ki te pēke mākū, ki te tūtaki i ngā matapihi me te whatitoka."
"Ka pai tēnā," te kōrero ake a tō mātou tupuna, me te āta heke ki raro ki te whenua. Ka haere atu mātou, ka kuhu ki te whare. Kātahi anō ka totoro mai ngā ringa ki a mātou, kātahi anō hoki mātou ka āta kite atu i tōna kanohi. Kei te titiro whakatau atu aku tungāne i tō rāua tupuna, me te āhua whakamā anō hoki.
"Haere mai ki a au, e aku mokopuna. Kaua e whakamā. Ko tō koutou tupuna tēnei," te tangi mai a tō mātou tupuna ki a mātou, i a ia e awhi ana, e mirimiri ana i ō mātou kanohi, māhunga, tinana hoki. Nō te roanga atu, kātahi anō mātou ka rarata, ka tata atu ki tō mātou tupuna.