Rongo
Ngā hononga ki te marautanga
Te Reo Māori i roto i te Marautanga o Aotearoa (wh. 61)
| Whenu | Whakarongo (Kōrero) |
|---|---|
| Kōeke | 4 |
| Whāinga paetae | Mā te āta whakarongo ka taea e te ākonga te kōrero te whai. |
| Pūkenga | Ko te tāutu i te pānga atu o ngā ariā ki te kaupapa o te kōrero. |
| Kawenga | Mā te pouako e hanga kōrero mō tēnā hua mō tēnā hua. Kaua e pānui noa atu i ngā kōrero nō te pukapuka. Ka āta whakarongo ngā tamariki. Ko tā rātou mahi he whakarite ko tēhea kōwae kōrero e hāngai ana ki tēhea hua i runga noa i tā rātou i rongo ai. |
| Aromatawai | Ka whakaaturia tana tohungatanga ki te āta tāutu i te ngako o te kōrero. |
Te Reo Māori i roto i te Marautanga o Aotearoa (wh. 100)
| Whenu | Toi ataata |
|---|---|
| Kōeke | 3 |
| Whāinga paetae | Ka whakawhanake te ākonga i ōna wheako whaiaro ki te whakamahi i ngā tūmomo toi ataata me ngā tukanga hangarau. |
| Pūkenga | Kia taea e te ākonga te whakamahi rawa māori hei whakaatu mahi toi ataata (natural materials). |
| Kawenga | Mā te pouako te kōrero nei e pānui atu. Kaua ngā tamariki e kite i ngā whakaahua. Ka mutu ka mahi takiwhā rātou. Ko tā rātou mahi he kohi rawa māori ka hanga i a Rongomaraeroa me Rongomātāne. Kia oti ērā ka riro mā ētehi atu tamariki e whiriwhiri ko tēhea a Rongomaraeroa ko tēhea a Rongomātāne. |
| Tauira tohu aromatawai | E āhei ana te ākonga ki te whakamahi i ngā rawa tā huhua me ngā taputapu hei hanga mahi toi ataata |
| Ingoa | He kupu whakamārama |
|---|---|
| Kūmara | |
| Taro | |
| Hue | |
| Uwhi |
| Nō Hawaiki rā tēnei tū kai. Koia hoki te kai matua a Ngāi Māori mā, ā, he mana nui tō tēnei kai. Inā tōna mana, mā te kūmara maoa te whare tūpuna hou hei whakatūwhera. |
| I kainga e ngā tūpuna te paiaka me ngā rau o tēnei kai. Heoi anō, he uaua te whakatipu i tēnei tū kai i Aotearoa, ā, kīhai tēnei kai i tupu i te Waipounamu. Nō reira, i te taenga mai o te taewa he kai matua anō hoki. |
| I whakatipua te hue hei ipu wai, hei ipu manu hoki. Arā, ko te ipu wai – he tahā wai; ko te ipu manu – me puru ngā manu me ngā hinu hei tahā huahua. |
| He tū kai te uwhi, ko tēnei kai i haria mai e ō tātau tūpuna i Hawaiki. Otirā, i te taenga mai o te Pākehā, ruarua noa ngā wā i kite ai rātau i tēnei tū kai. |
