Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Te Wharekura Ministry of Education.

Mā te pouako navigation


Ko te hua o te kiekie

Nā Maria Raroa nō Ngāti Porou

Kua ngaro haere te hua o te kiekie ināianei nōtemea kei te nui haere te whawhati te rau o te kiekie mō ngā mahi nuinui noa atu. He mahi whāriki, he mahi kete, he mahi pōtae, me ngā tukutuku. Tērā atu anō ētahi mahi ātaahua e mahia mā te kiekie. I mua, e nui ana te tipu o te kiekie, haere ai mātou ngā tamariki ki rō ngahere ki te mahi i te hua o te kiekie. Ko tōna ingoa he tāwhara.

painting of two people harvesting kiekie

Ko te kiekie, tipu ai ētahi i runga i ngā rākau nunui piki haere ai. Ko ētahi o ngā kiekie ka tipu i raro tonu,ko ēnei momo e kīia ana he toropapa. Me mōhio tonu te tangata haere ki rō ngahere ki te wāhi kei reira ngā toropapa. Ko ēnei, kāore he mahi piki ki runga rākau ki te whawhati mai ngā hua. Ko ngā hua tuatahi o te kiekie e kīia ana he teure. I te wā tēnei o te hōtoke, ka kite atu koe i te teure e kohera mai ana i waenganui tonu o te kiekie. Kāore e ngaro mehemea kua māoa, kua pai mō te kai. Ko tōna waihanga he āhua pēnei i te paineāporo nei. Ka kite atu koe he pēnei i te miere nei. Ka whāwhā atu mehemea kua ngohengohe, ka tango haere i ngā kiri o waho, ka kai ai i te kai o roto. He tino reka rawa atu tēnei kai mehemea ka māoa pai.

Ko te tuarua o ngā hua o te kiekie ko te tāwhara. He wā kē anō tōna māoatanga. Kia whakatata atu ki te raumati ki te wā e mahana ana te rā. E rua ngā huatanga o te tāwhara. Ko te hua tuatahitanga e kīia ana he kai nā te kiore. Ko te wāhanga tēnei mā rātou. I muri iho, ko te wāhanga mā te tangata. Ko ngā hua ēnei o muri iho i te wāhanga mā te kiore. He mōhio tonu rātou ngā kiore, he kai ngā hua i tēnei wā, mā te tangata. Tērā pea kua tūpai kē rātou, nōtemea ki te nui rawa te kai i te tāwhara ka āhua tūpai tonu koe.

I rerekē te hua o te tāwhara i te teure. Ka kohera mai te kiekie kei te wāhi hua, kāore e ngaro koia rā i pai ai te hāngai ki te toropapa. Ka mutu tonu tō mahi he whakamātau haere i ngā hua, mehemea kua ngohengohe, ā, kua reka ki te kai. Me whatiwhati ngā hua ki roto i te paepae, mehemea rā he paepae tāhau. Mehemea kāhore, me whatiwhati ki roto i tētahi o ngā paepae kiekie, ka here i runga o ngā rau kia kore ai e wawā ki waho. Me waiho kia tū ana kia tino māoa katoa ngā hua i roto i te paepae, ka kai ai. He kai tino pai, tino reka anō hoki tēnei. He mahi ngahau ki te hāereere noa iho. Kāore hei ngā Rātapu, kia mutu te karakia i te ata, ka haere te tamariki ki te kai tāwhara, ko ngā ngahau ēnei a nga tamariki i aua rā.

Ki runga ^



Site map


Footer: