Paratene Te Mokopūorongo Matchitt
Nā Para Matchitt
Nā Roka rāua ko Tini Pāora i whakamāori
Nō Ngātiporou, ā, nō Te Whānau-ā-Apanui hoki a Paratene Matchitt. Ko tōna ingoa e mōhiotia nei ia e te motu, ko Para. I whānau a Para ki Tokomaru, nō reira tōna māmā a Hārata Pōiwa Rangiwaha, nō Rangitukia te taha ki tōna tipuna. Ko tōna pāpā ko Robert Hubert Matchitt nō Te Kaha, ā, nō Te Whakatōhea hoki. I kuraina tuatahitia a Para ki te kura Māori o Te Kaha, ā, mō tētahi wā poto i te kura tuatahi o Edgecumbe, takiwā o Rangitaiki. Muri mai i tēnei ka haere a Para ki te kura tuarua o Tūranga, mō ngā tau e rua, ki Hato Petera hoki mō ngā tau e toru. E rua tau ia i te Kura Whakaako Māhita o Ākarana, ā, kotahi tau ia i te Kāreti i Otepoti i Te Waipounamu e ako ana i te hōhonutanga o tāna mahi, o te whakairo.
I moe a Para i a Beverly Durbridge, o Greenlane, takiwā ō Ākarana. Tokowhā ā rāua tamariki; tokorua he wāhine, tokorua he tāne. Koianei te poutokomanawa o Para, ko tōna hoa wahine, ki te āwhina, ki te hāpai i āna mahi katoa.
Kua hau kē te rongo o tēnei tangata ki ngā takiwā maha o te motu. Arā, kei Taharoa, kei Whangaparāoa, kei ngā whare nunui o Waikato, o Rotorua, o Pōneke, kei Ākarana, kei hea, kei hea atu wāhi, āna whakairo e matakitakina ana e te katoa. Ki a Para hoki ko te whakairo he taonga nā te katoa, kei roto i ā tātou, kei roto i a tātou mahi. He taonga hei whakapuaki i ngā kōrero, i ngā whakaaro kei roto i tēnā, i tēnā, he taonga whakapakari-a-tinana, whakapakari-a-wairua. Ki a ia, ko āna whakairo te whakapuakitanga o tōna whatumanawa, te whakaaturanga hoki o te tikanga o ana mahi. E whakapono ana ia ki ngā mana kei ngā wāhi katoa, ki te mana o neherā, ki te mana o nāianei, ki te mana o te tangata me ngā mea ora katoa.
Tekau mā rima tau a Para e mahi ana i roto o ngā iwi o Waikato. I tēnei rā ko ia te Kaiwhakahaere mō te Whakairo o te Poari Matauranga o Wanganui. Ahakoa ngā hēmanawatanga o tēnei tunga ka āhei tonu ia ki te torotoro atu mi ngā tāngata o ngā tāone nunui, o ngā tāone pakupaku me ngā marae maha o ngā papa kāinga. Kei te mau tonu tōna aroha ki tōna marae i Te Kaha, ki tōna whare whakairo ki a Tūkāki, ki a Tamahae te tekoteko kei runga i a ia kei te torotoro tonu atu ia ki ngā mahi mātauranga o Ākarana me Pōneke, arā, ki nga tāngata e mahi ana i roto i ēnei tari.
He tangata ngākaunui ia ki tana mahi, e mōhio ana hoki ia ki ngā kaupapa me ngā tikanga o ngā mahi a ōna mātua tīpuna. Ko tāna kōrero tēnei, "E tika ana me titiro tātou ki ngā āhuatanga o neherā. He aha ngā mea ātaahua o neherā e hiahiatia ana e tātou? Me hopu ake aua taonga ka tāpiri mai ki ngā āhuatanga o tēnei rā, o tēnei whakatipuranga, kia kore ai e ngaro te hā o ngā mahi a ō tatou tīpuna." Kua kite atu ia, ko ngā whare hou e hangaia ana i ngā rā kei te heke mai, ka whakairotia ki ngā whakairo o mua me ngā whakairo o tēnei rā. Nō reira ka kitea i ētahi o āna mahi he Māori tūturu, i ētahi he Pākehā tūturu, a, i ētahi ko ngā whakairo a te Māori raua tahi ko te Pākehā. Ko te whakairo he mahi ka ora tonu. Mā ngā whakatipuranga kei te heke mai, e hua mai ngā tauira kei roto i ō rātou nei hinengaro, pēnei anō i a Para nei. Me kapo atu ki ngā pakiwaitara, ki ngā hītori, ki ngā whakairo a ō rātou nei tīpuna hei whakapakari i ō ratou whakaaro, i ā ratou mahi hoki.